Posted by Γράφει ο Γιάννης Κουτσομύτης
Σοβαρή κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή προκαλεί η επίθεση την Πέμπτη κατά δυο δεξαμενοπλοίων κοντά στα Στενά του Ορμούζ, σε διεθνή ύδατα αλλά πολύ κοντά στα χωρικά ύδατα του Ιράν.
Η επίθεση αυτή προκάλεσε σοβαρή ανησυχία στις αγορές πετρελαίου με την τιμή του βαρελιού να ανεβαίνει κατά 4%, καθώς τυχόν εμπλοκή της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στα Στενά του Ορμούζ μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρή αναταραχή στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, δεδομένου ότι πάνω από το 25% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαιοειδών προέρχεται από πετρελαιοφόρα που διέρχονται το στρατηγικό αυτό σημείο στην είσοδο του Περσικού Κόλπου.
To ερώτημα που αυτομάτως προέκυψε είναι ποιός πραγματοποίησε την επίθεση και για ποιό λόγο. Σύμφωνα με ένα σενάριο θα μπορούσε να πρόκειται για τρομοκρατική επίθεση, ένα άλλο ότι πρόκειται για ενέργεια των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων ή των Φρουρών της Επανάστασης και ένα τρίτο πιο ακραίο ότι πρόκειται μια προβοκάτσια με σκοπό να ενοχοποιηθεί το Ιράν και να αποτελέσει αφορμή και πρόφαση για επίθεση από τις ΗΠΑ.
Το σενάριο της τρομοκρατικής ενέργειας είναι σχετικά αδύναμο, καθώς ο τύπος της επίθεσης (μαγνητικές νάρκες) δεν παραπέμπει σε τρομοκράτες, οι οποίοι κατά κανόνα χρησιμοποιούν ταχύπλοα φορτωμένα με εκρηκτικά για τις επιθέσεις τους σε πλοία, ενώ δεν πείθει ως στόχος τρομοκρατικής ενέργειας ένα δεξαμενόπλοιο. Επίσης στην περιοχή δεν δρουν τρομοκρατικές οργανώσεις που να έχουν την τεχνογνωσία και την εμπειρία για τέτοιες επιθέσεις.
Το σενάριο της προβοκάτσιας έχει και αυτό πολύ λίγες πιθανότητες διότι μια τέτοια ενέργεια λίγα μίλια από τις ακτές του Ιράν και με απόλυτα καθαρές καιρικές συνθήκες θα μπορούσε εύκολα να γίνει αντιληπτή από τις ιρανικές ένοπλες δυνάμεις με κίνδυνο ένα διεθνές φιάσκο μεγατόνων.
Προκύπτει έτσι ως πιθανότερη εκδοχή το σενάριο να έγινε η επίθεση από το Ιράν και ειδικότερα από το στρατιωτικό σώμα των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC), το οποίο έχει και την ευθύνη για τη φύλαξη των θαλασσίων συνόρων της χώρας. Αυτό ισχυρίστηκε χθες το βράδυ και ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο σε δήλωσή του, και ανέφερε πως στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν οι αμερικανικές υπηρεσίες ασφαλείας κατόπιν πληροφοριών και αναλύσεων. Προς επίρρωση των δηλώσεων Πομπέο, το αμερικανικό Ναυτικό δημοσιοποίησε αργά τη νύχτα ένα βίντεο που τραβήχτηκε από αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος, το οποίο δείχνει ένα σκάφος της ιρανικής ακτοφυλακής να προσεγγίζει το δεξαμενόπλοιο Kokuκa Courageous και Ιρανοί ναυτικοί να αφαιρούν μια μαγνητική νάρκη από το κοίτος του πλοίου η οποία δεν είχε εκραγεί.
Υποτίθεται πάντως ότι το σενάριο του αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ έχει μελετηθεί εξονυχιστικά από τους επιτελείς του Πενταγώνου εδώ και χρόνια, καθώς είναι ένας κίνδυνος ασφαλείας που υφίσταται εδώ και πολλά χρόνια, και αμερικανοί στρατιωτικοί παράγοντες δηλώνουν διαχρονικά ότι υπάρχουν αποτελεσματικά σχέδια αντιμετώπισης αυτού του κινδύνου.
Η λογική της “στρατηγικής κλιμάκωσης”
Γιατί όμως το Ιράν να επιτεθεί σε δυο δεξαμενόπλοια επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τη θέση του και δίνοντας σοβαρά επιχειρήματα στις ΗΠΑ και την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία κατηγορεί την Τεχεράνη για διεθνή τρομοκρατία; Η απάντηση μπορεί να δοθεί στα πλαίσια της λεγόμενης “στρατηγικής κλιμάκωσης”. Μετά την πλήρη ανατροπή από τον Ντόναλντ Τραμπ της αμερικανικής πολιτικής προς το Ιράν που είχε οδηγήσει στη διεθνή συμφωνία για τα πυρηνικά της Τεχεράνης και την επιβολή πολύ σκληρών κυρώσεων στο Ιράν, το ιρανικό καθεστώς έχει βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση καθώς δεν μπορεί πρακτικά να πουλήσει στις διεθνείς αγορές το ιρανικό πετρέλαιο. Η πετρελαϊκή βιομηχανία του Ιράν αποτελεί την καρδιά της ιρανικής οικονομίας, καθώς προσφέρει το 60% των κρατικών εσόδων και αποτελεί το 80% της αξίας των εσόδων από εξαγωγές. Ουσιαστικά δηλαδή, η εκμηδένιση των εξαγωγών πετρελαίου οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην κατάρρευση των κρατικών λειτουργιών του Ιράν. Αυτή η νομοτελειακή εξέλιξη δεν είναι ανεκτή από το καθεστώς της Τεχεράνης και κυρίως από τον σκληρό πυρήνα που αποτελείται από τον θρησκευτικό ηγέτη Αγιατολάχ Χαμενεΐ και τους σκληροπυρηνικούς Φρουρούς της Επανάστασης, καθώς έχουν φαίνεται πως έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως μια εσωτερική χρεοκοπία του καθεστώτος θα οδηγήσει σε λαϊκή εξέγερση, με πιθανό αποτέλεσμα την ανατροπή του καθεστώτος.
Με τη λογική της “στρατηγικής κλιμάκωσης”, ο σκληρός πυρήνας του καθεστώτος της Τεχεράνης θεωρεί ότι θα σύρει τις ΗΠΑ σε μια σύγκρουση από την οποία μπορεί να βγει ωφελημένος καθώς θα συσπειρώσει το λαό, έστω και δια της βίας, και θα εξουδετερώσει τα επιχειρήματα των μετριοπαθών (πρόεδρος Ρουχανί κ.ά), οι οποίοι επιδιώκουν διαπραγματεύσεις με τη Δύση. Ακόμη όμως και οι ΗΠΑ να πέσουν στην παγίδα της στρατιωτικής σύγκρουσης, η μετατροπή των Στενών του Ορμούζ σε μια επικίνδυνη ζώνη για την ναυσιπλοΐα, θα πιέσει σημαντικά την κυβέρνηση Τραμπ, καθώς θα οδηγήσει σε άνοδο την τιμή του πετρελαίου, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση της αμερικανικής οικονομίας και τη δημιουργία εσωτερικών πιέσεων προς την κυβέρνηση Τραμπ. Συμπερασματικά, ο σκληρός πυρήνας του καθεστώτος του Ιράν φαίνεται πως αποφάσισε ότι η στρατηγική κλιμάκωση της έντασης το συμφέρει περισσότερο από τη διατήρηση του νέου status quo με τον de facto οικονομικό αποκλεισμό.
Σε αυτό το πλαίσιο, το χθεσινό περιστατικό αναμένεται να έχει καταλυτική επίδραση στη σύγκρουση ΗΠΑ-Ιράν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.