Posted by Γράφει η Ευφροσύνη Παυλακούδη*
Οι εκλογές τελείωσαν, οι πολίτες ψήφισαν, τα αποτελέσματα καταγράφηκαν, έχουμε πλέον νέα κυβέρνηση. Κάποια πρώτα συμπεράσματα είναι εύκολο να διατυπωθούν. Ωστόσο κατόπιν αυτής της εκλογικής αναμέτρησης ορισμένα ερωτηματικά παραμένουν, αν όχι τίθενται σε νέα βάση και σε διαφορετικό πολιτικό πλαίσιο. Και για να γίνω πιο σαφής θα σταθώ κυρίως σε έξι σημεία που κατά την ταπεινή μου γνώμη χρήζουν προσοχής και περαιτέρω ανάλυσης.
1) Η συρρίκνωση (από 6,99% το 2015 σε 2,93%το 2019) και ο αποκλεισμός της Χρυσής Αυγής (Χ.Α.) από την κοινοβουλευτική διαδικασία είναι θετικότατη είδηση. Μακάρι να τελειώσει σε εύλογο χρονικό διάστημα και η δίκη της και δίχως βουλευτική ασυλία να προχωρήσουν οι καταδίκες σε ατομικό επίπεδο, αλλά και σε συλλογικό για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, ώστε επιτέλους να μην έχουμε νεοναζί να απειλούν εντός κι εκτός κοινοβουλίου.
Για το εκτός βέβαια, ας είμαστε ειλικρινείς, πέραν της νομικής οδού, απαιτούνται περισσότερα σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Οι ακροδεξιές αντιλήψεις δεν εξαϋλώνονται εν μια νυκτι. Μην κοροϊδευόμαστε. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να λειτουργούμε με εφησυχασμό. Έχασε την οικονομική ενίσχυση και τη δυνατότητα πολιτικής προβολής της η Χ.Α. Ως εκεί. Πέραν του εκμηδενισμού των επιχειρησιακών της δυνατοτήτων, πρέπει να συνεχιστεί τώρα με περισσότερη ένταση η καταδίκη και η περιθωριοποίηση της ακροδεξιάς και ευρύτερα της φασιστικής της ρητορικής σε κάθε επίπεδο. Χρειαζόμαστε αναχώματα ηθικά και αξιακά.
Υπόψιν οι νεοναζιστές είναι ένα κομμάτι της ακροδεξιάς. Δεν είναι το μόνον όμως. Ο δεξιός εθνικιστικός εξτρεμισμός έχει την έδρα του στη συνωμοσιολογία κατά βάση. Και σε αυτή προσφεύγουν διάφορες ομάδες δεξιά της Ν.Δ., που όμως δεν διαθέτουν τάγματα εφόδου ή τη δομή της Χ.Α., για να πούμε αφελώς και παντελώς αυθαίρετα ότι εκεί μετακινήθηκαν οι μέχρι πρότινος ψηφοφόροι της εν λόγω οργάνωσης. Στην εκλογική και ιδίως στην πολιτική συμπεριφορά τα πράγματα εκκολάπτονται. Δεν συνηθίζονται τέτοιες μετακινήσεις από τον χώρο της ακροδεξιάς με βίαιες πρακτικές όπως είναι η Χ.Α.
Επίσης, επειδή γίνεται αποκλειστικά λόγος στις διάφορες αναλύσεις μόνον για την ακροδεξιά, να θυμίσω ότι η διακυβέρνηση Σύριζα άφησε παρακαταθήκη την άνθιση του αριστερού εξτρεμισμού που επί των ημερών του ευδοκίμησε και ο οποίος, όπως όλα δείχνουν, είναι έτοιμος για σύγκρουση και συνέχεια της μπαχαλοποίησης. Φυσικά αναφέρομαι στον Ρουβίκωνα και παρόμοιες ομάδες. Βέβαια, πλέον, θα έχουν απέναντι τους μια κυβέρνηση που είναι αποφασισμένη να τους αντιμετωπίσει δυναμικά και δραστικά, αν λάβουμε υπόψιν τις δηλώσεις του Μιχαλη Χρυσοχοΐδη που ανέλαβε το αρμόδιο για τέτοια ζητήματα υπουργείο.
2) Η είσοδος των κομμάτων του Βαρουφάκη (3,44%) και του Βελόπουλου (3,70%) αντιστοίχως στη Βουλή αποδεικνύει ότι αν και μια δεκαετία σε οικονομική και πολιτική όμως κρίση, ο ανορθολογισμός καλά κρατεί. Δυσάρεστο ότι η κοινοβουλευτική διαδικασία θα εξακολουθήσει να τορπιλίζεται από τυχάρπαστους φανφαρόνους.
3) Η Ν.Δ. (39,85%) διαθέτει αυτοδυναμία ικανή να προχωρήσει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις τόσο για την επανεκκίνηση της οικονομίας που ήταν εδώ και καιρό σε κώμα, όσο και της Εκπαίδευσης που ουσιαστικά είναι ζωντανή -νεκρή, της Παιδείας που δεν υφίστατο, της Υγείας που είναι στον αυτόματο πιλότο. Η Δικαιοσύνη για ‘μένα θα είναι ο πιο δύσκολος τομέας καθώς τα περιθώρια από το Σύνταγμα είναι περιορισμένα, αν όχι ανύπαρκτα για μετεξέλιξη, αναβάθμιση της ώστε να εναρμονιστεί με τα φιλελεύθερα ευρωπαϊκά πλαίσια. Στη δε αναθεωρητική Βουλή δεν βλέπω να δημιουργούνται οι απαραίτητες συναινέσεις για τις στοιχειωδώς απαραίτητες αλλαγές στον εν λόγω τομέα. Μακάρι να διαψευστώ.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνω ότι ένα από τα κρισιμότερα πεδία που αναλαμβάνει η Ν.Δ. είναι αυτό του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους. Πρέπει να περιοριστεί η γραφειοκρατία, με ό,τι αυτή συνεπάγεται. Όσο περιορίζεται η εξοντωτική, εδώ που έχουμε φτάσει, επαφή του πολίτη με ένα «δυσκίνητο» κράτος, τόσο μειώνεται η κατασπατάληση πόρων, ο δεσποτικός ρόλος του δημοσίου, αλλά και η αναποτελεσματική και κοστοβόρος λειτουργία του σε βάρος του ιδιωτικού τομέα.
Η ψηφιακή πολιτική δεν είναι θέμα προσελήνωσης κατά το δόγμα του Νίκου Παππά δηλαδή, αλλά αφορά κυρίως τη δημιουργία εκείνων των μηχανισμών που καθιστούν ένα σύγχρονο κράτος και αν θέλετε ευρύτερα και τους πολίτες του έτοιμους για την περίφημη 4η βιομηχανική επανάσταση βασικά, η οποία είναι προ των πυλών και θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι επαρκώς. Είναι θετικό ότι η Ν.Δ. αναγνωρίζει τα παραπάνω και έθεσε τον Κυριάκο Πιερρακάκη επικεφαλής του συνολικού εγχειρήματος του αντίστοιχου υπουργείου.
4) Η νίκη της Ν.Δ. πιστώνεται σε μεγάλο βαθμό στον ίδιο τον αρχηγό της, τον Κυριάκο Μητσοτάκη, καθώς το αναπτυξιακό σχέδιο που είχε καταθέσει εδώ και καιρό, το θετικό κι όχι διχαστικό μήνυμα που εξέπεμπε από την προεκλογική του καμπάνια, έφερε κοντά του τα δυναμικά μεσαία στρώματα.Και δεν είναι θέμα απλά πλειοψηφίας, αλλά κυρίως κοινωνικών συμμαχιών για να κερδίσει κάποιος όχι απλά το εκλογικό στοίχημα ως γνωστόν, αλλά και την πρωτοκαθεδρία στη μάχη ιδεών στη κοινωνία. Εξού και ορθότατα στο νέο κυβερνητικό σχήμα, επιλέχθηκαν και προσωπικότητες πέραν του κομματικού μηχανισμού και δη του χώρου της Δεξιάς και της Κεντροδεξιάς αντιστοίχως.
Παρ’ όλα αυτά, δεν επιτεύχθηκε η ποθητή ανανέωση σε υψηλό ποσοστό του πολιτικού προσωπικού της Ν.Δ. για το κοινοβούλιο, τουλάχιστον στο βαθμό που χρειαζόταν, παρά τις αξιόλογες προτάσεις και προσπάθειες της ηγεσίας της. Ο χρόνος εδώ θα λειτουργήσει στο μέλλον υπέρ της, θεωρώ. Στο δε Κινάλ, επί τω συγκεκριμένω, τα πράγματα είναι χειρότερα. Γιατί π.χ. Καστανίδης και λοιποί –με εξαίρεση το πολύ τρία άτομα-, δεν σηματοδοτούν τίποτε το πρωτοπόρο, πόσο δε μάλλον όταν προωθούν με την ρητορική τους την ιδέα ενός ΠΑ.ΣΟ.Κ. στα πρότυπα της δεκαετίας του ’80.
5) Το υψηλό ποσοστό (31,53%) του Σύριζα τον καθιστά συμβολικά ηγέτη του κεντροαριστερού πόλου, εφόσον τον διεκδικήσει όμως. Είναι πια, σημειωτέον, το μόνο αριστερό κόμμα στην Ε.Ε. στην θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και μάλιστα με τέτοια ποσοστά. Ο τέως ΠΘ άλλωστε απέφυγε στις αρχικές του δηλώσεις του να αναφερθεί σε σοσιαλδημοκρατία και μάλιστα διόλου τυχαία. Μίλησε για αριστερή προοδευτική παράταξη. Ουδεμία αναφορά περί κεντροαριστεράς που συνηθίζει να λέει σε Ευρωπαίους συνομιλητές του. Το αντιδεξιό σύνδρομο είναι ηλίου φαεινότερο ότι λειτούργησε πιο σαρωτικά από τον πραγματισμό και ο Τσίπρας το ξέρει. Επένδυσε σε αυτό και το καρπώθηκε επιτυχώς. Το εν λόγω ποσοστό όμως δεν θα μπορεί να το διατηρήσει για πολύ καιρό καθότι δεν διαθέτει:
α) ούτε το κρατικό μηχανισμό για ρουσφέτια και προπαγάνδα,
β) ούτε τον κομματικό αντίστοιχα γιατί η πλειοψηφία των τοπικών οργανώσεων του είτε υπολειτουργούν, είτε κατέβασαν ρολά,
γ) ούτε την τοπική αυτοδιοίκηση στην οποία έχει προσφάτως υποστεί πανωλεθρία και αποτελεί πλέον προνομιακό πεδίο της Ν.Δ.,
δ) ούτε τα επαγγελματικά σωματεία και τους επιστημονικούς φορείς που σημαντικό κομμάτι τους ανήκει σε Ν.Δ., αλλά και σε Κινάλ.
Τα κόμματα κατακτούν την ιδεολογική ή πολιτική ηγεμονία με βάση πολλούς παράγοντες, όπως οι προαναφερθέντες (κυβέρνηση, τοπική αυτοδιοίκηση κ.λπ.) κι όχι απλά λόγω ποσοστών. Η πασοκοποιηση είναι το πιο τρανταχτό παράδειγμα. Οπότε, μπορεί με την επίκληση της «παλινόρθωσης της Δεξιάς» και της «νεοφιλελεύθερης λαίλαπας» ο Τσίπρας να συγκράτησε τμήμα των ψηφοφόρων του, αλλά προσέλκυσε κι αρκετούς που δεν τον είχαν ξαναψηφίσει από άλλους χώρους. Από το πολιτικό Κέντρο μέχρι τις παρυφές της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, υπήρχαν συμπολίτες μας που δεν τους απασχολούσε «η καμμένη γη» που άφησε πίσω του ο τέως πρωθυπουργός, αλλά ότι ήταν ο μόνος, όπως έλεγαν, ανάχωμα στην «επέλαση της Δεξιάς» και απέναντι στον «νεοφιλελεύθερο γόνο των Μητσοτάκηδων».
Τούτων λεχθέντων τίθεται το ερώτημα: θα ακολουθήσει η σοσιαλδημοκρατικοποίηση του Σύριζα ή θα διατηρήσει το βηματισμό του στην ρητορική του αριστερού ριζοσπαστισμού; Θα μπορέσει να κεφαλαιοποιήσει επιτυχώς αυτό το 32% περίπου; Πιστεύω ότι ο Τσίπρας ναι μεν εδραίωσε τη θέση του, καθώς το πήρε όλο πάνω του, μόνος του, αλλά δεν μπορεί να ηγηθεί στην δημιουργία ενός σοσιαλδημοκρατικού πόλου, καθότι έλκεται ακόμα σε υπερβολικό βαθμό από τον αριστερόστροφο μανιχαϊσμό και εν πολλοίς από τον εθνικολαϊκισμό. Κοινώς θα επενδύσει αναπόφευκτα, καθώς μόνο αυτό ξέρει να κάνει με επιτυχία άλλωστε, στα αντιδεξιά και αντιφιλελεύθερα σύνδρομα και αντανακλαστικά. Τον τόνο ως προς αυτό έδωσε χτες ο Γιώργος Τσίπρας, αλλά και διάφορα στελέχη του Σύριζα που σε αρκετές εκπομπές που ακολούθησαν των εθνικών εκλογών της 7/7 ανέφεραν διάφορα τσιτάτα ως προς τη διατήρηση της αριστερής ριζoσπαστικοίησης του εν λόγω κόμματος, η οποία απέχει παρασάγγας από οποιοδήποτε σενάριο προσέγγισης της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας.
Με αυτή την τακτική όμως, μην ξεχνάμε, κυβέρνησε και ηττήθηκε παταγωδώς ο Σύριζα. Κι αυτό είναι γνωστό τοις πάσι. Οι πολίτες, δηλαδή, έχουν πλέον αρνητική εμπειρία της διακυβέρνησης του αριστερού ριζοσπαστισμού. Σε αυτό το σημείο είναι επιτακτική η ανάγκη επιτυχίας της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη φυσικά.
Ο Σύριζα, λοιπόν, γρήγορα θα παρουσιάσει πτωτική τάση ή θα διασπαστεί. Και μπορεί ένα κομμάτι του να επιθυμεί το φλερτ με την σοσιαλδημοκρατία, όμως ούτε την αποδέχεται ιδεολογικά και πρακτικά κατά βάση, ούτε διαθέτει την πλειοψηφία των παραδοσιακών του ψηφοφόρων για ένα τέτοιο εγχείρημα. Μόνο από μια πιθανή αποδόμηση και πτωτική τάση του Κινάλ θα μπορούσε να διεκδικήσει μια τέτοια θέση. Σενάριο διόλου απίθανο, αλλά που και πάλι δεν δίνει μεγάλα ποσοστά όπως αυτό της 7/7, καθώς δεν απευθύνεται στα ανερχόμενα μεσαία στρώματα, αλλά σε αυτούς που υποστηρίζουν τις αναπαλαιώσεις στο πολιτικό σκηνικό. Αυτές όμως δεν συνεπάγονται ούτε την πολιτική ηγεμονία, ούτε αξιόλογα ποσοστά ώστε να διεκδικήσει με επιτυχία το χ, ψ κόμμα την διακυβέρνηση της χώρας. Άλλο ο μπαλαντέρ κι άλλο βασικός παίκτης σε ένα διπολικό σύστημα. Έχει τεράστια διαφορά.
6) Το Κινάλ διατήρησε τα ποσοστά του (8,10%), με ελάχιστες περισσότερες ψήφους από αυτές των ευρωεκλογών (7,72%). Δεν καρπώθηκε ουσιαστικά τίποτε από την απομάκρυνση Βενιζέλου. Δεν εκτινάχτηκε στο 12% που προσδοκούσαν ο Μαλελης και σια με την ονείρωξη τύπου “θα επιστρέψει η πλειοψηφία των Πασοκων του Σύριζα στο Κιναλ αρκεί να τους δοθεί ένα σήμα αριστερής στροφής”. Οι ψηφοφόροι αυτοί, όχι μόνο δεν ήλθαν πίσω, αλλά το μήνυμα που έστειλαν είναι ότι αισθάνονται σαν στο σπίτι τους στον Σύριζα. Οι μόνοι που επέστρεψαν είναι κάτι φαντάσματα του παρελθόντος ως βουλευτές.
Το Κινάλ απειλείται από τον Σύριζα και δέχεται πίεση από τη Ν.Δ. με τα διάφορα ανοίγματά της σε στελέχη του κεντροαριστερού χώρου στο νέο κυβερνητικό σχήμα. Προφανέστατα το επόμενο διάστημα θα υπάρξουν εσωτερικές έριδες. Θα βγει στην αντεπίθεση; Με ποιους ως βαρύ πυροβολικό; Παλαιάς κοπής σοσιαλιστές; Κομματάκι δύσκολο.
Το πολιτικό Κέντρο στη πλειοψηφία του μπορεί πια να αλωθεί, υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις, από τον Μητσοτάκη, δεδομένων των συνθηκών. Όσο το Κινάλ δεν διαθέτει μια νέα πρόταση για τη χώρα, ένα πραγματικά προοδευτικό πρόταγμα –η Σοσιαλδημοκρατία θεωρείται πλέον ξεπερασμένη ως ιδέα στον ευρωπαϊκό χώρο υπόψιν- και αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο να παραμείνει μια μικρομεσαία πολιτική δύναμη ή να αποτελεί την εναλλακτική κυβερνητική λύση, τόσο θα βυθίζεται σε περιδίνηση και θα φλερτάρει με την ιδέα του μπαλαντέρ στα σχέδια του Τσίπρα για την οριστική κυριαρχία στον χώρο της κεντροαριστεράς. Το τελευταίο σενάριο είναι δε στη παρούσα φάση το πιο πιθανό, καθώς η σύσταση της πλειοψηφίας της νέας κοινοβουλευτικής ομάδας του Κινάλ ακριβώς αυτό επιθυμεί: τη σύμπραξη με τον Σύριζα στη δημιουργία ενός αριστερού πόλου κόντρα στη Ν.Δ.
Σε τελική ανάλυση, τα χειρότερα είναι πίσω μας. Το καλοκαίρι προβλέπεται θερμό πολιτικά, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον, γιατί θα μπορούμε να ασχοληθούμε επιτέλους με τα ουσιώδη παρά με βοσκοτόπια, γάτες Ιμαλάϊων, φανταστικούς εσωτερικούς εχθρούς, ύβρεις και παραλογισμούς. Φυσικά δεν αποφύγαμε παντελώς τους φορείς του φαιοκοκκινου μετώπου αφού ο Πολάκης επανεκλέγεται αντί του Σταθάκη υπόψιν, ενώ ο Βελόπουλος θα συνεισφέρει τα μέγιστα στον πολιτικό σουρεαλισμό αγκαζέ με τον Βαρουφάκη.
Ναι, έχουμε αλλαγή πολιτικής και αναδιάταξη πολιτικού σκηνικού. Οι πολίτες με την ψήφο τους επέλεξαν χθες μια ισχυρή κυβέρνηση, αλλά και μια ισχυρή αντιπολίτευση. Περιμένουν και ελπίζουν ότι και οι δυο πλευρές θα επιτελέσουν το έργο που τους ανέθεσαν με υπευθυνότητα, σοβαρότητα και με γνώμονα ευρύτερα το εθνικό συμφέρον. Η χώρα έχει επιτέλους τη δυνατότητα όχι απλά να προχωρήσει, αλλά να προοδεύσει.
Η πρώτη μεγάλη μάχη κερδήθηκε: ο λαϊκισμός, τόσο ο αριστερόστροφος, όσο και ο δεξιόστροφος, ηττήθηκε προς το παρόν. Έπονται κι άλλες μάχες. Μην ξεχνάμε ότι αυτό που προέχει είναι η ανάταξη της χώρας και όχι η διάσωση της «Κεντροαριστεράς» ή η ενίσχυση της «Δεξιάς». Τέτοια διλήμματα δεν εξυπηρετούν στην παρούσα φάση κανέναν, παρά μόνον τους τραγικά αφελείς και τους θιασώτες του πολιτικού μεσσιανισμού και μανιχαϊσμού που στα χρόνια της κρίσης, αλλά και στο παρελθόν, απέβησαν μοιραίοι για τον τόπο μας.
*H Eυφροσύνη Παυλακούδη είναι δημοσιογράφος και information architect. Έχει εκπαιδευτεί στο BBC World Service και διαθέτει BA Hons in Media Studies & Social Policy Research και ΜΑ in Mass Communication. Υπήρξε αρχισυντάκτης στο maga.gr όπου αρθρογραφούσε επί σειρά ετών, ενώ συνεργάστηκε για θέματα δημοσιογραφικής κάλυψης και πολιτικής ανάλυσης με διάφορα πολιτικά γραφεία. Άρθρα και συνεντεύξεις της έχουν δημοσιευτεί, ενδεικτικά, στα enface.gr, lifo.gr, metarithmisi.liberal.gr, maga.gr, freeforumstocks.blogspot.com, bleepradio.gr.