Posted by Γράφει ο Yavuz Baydar*
Όλοι μιλούν για τη διατήρηση της Τουρκίας στην προοπτική ένταξης στην ΕΕ αλλά τώρα και στο εξής αυτό θα είναι ένα ρητορικό σχήμα χωρίς νόημα. Η Τουρκία συνεχίζει να προκαλεί αμηχανία και έκπληξη στους διεθνείς παρατηρητές με τις συνεχείς κυβιστήσεις και ανατροπές στην εξωτερική της πολιτική. Όταν για παράδειγμα ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε όπως φαίνεται μια μακρά τηλεφωνική συνομιλία με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τράμπ στις 29 Μαΐου, λίγοι μόνο εξεπλάγησαν από τη “σύμπτωση” της απελευθέρωσης, λίγες μόνο ώρες πριν από την επικοινωνία των δυο ηγετών, του Τουρκοαμερικανού επιστήμονα της NASA Σερκάν Γκολγκ, ο οποίος κρατείτο για περίπου δύο χρόνια σε μια τουρκική φυλακή.
Ήταν προφανώς σε πλήρη ανάπτυξη αυτό που οι επικριτές του Ερντογάν αποκαλούν “πολιτική της διαχείρισης ομήρων”, μια διαδικασία που φαίνεται έντονα ότι χρησιμοποιεί ο Τούρκος πρόεδρος για να επιβάλλει τη θέλησή του στη διεθνή σκηνή. Στο πλαίσιο των σχεδών κατεστραμμένων σχέσεων της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ερντογάν επιδεικνύει με προθυμία μια αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά, η οποία βασίζεται στην πεποίθηση ότι ο Τραμπ και ο μόνο ο Τραμπ θα είναι αυτός που θα “διορθώσει” όλη τη ζημιά που έχει φέρει τους δύο συμμάχους σε πορεία πλήρους σύγκρουσης. Αυτό είναι απλά ένα όνειρο, καθώς παραβλέπει το γεγονός ότι το αμερικανικό Κογκρέσο είναι σύσσωμο ενάντια στις πολιτικές του Ερντογάν.
Λίγες μέρες αργότερα, μια άλλη εμφάνιση του Ερντογάν αποδείχθηκε επίσης μια κίνηση αποκλιμάκωσης, αυτή τη φορά στο πλαίσιο των σχέσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μόλις μία ημέρα μετά την κοινοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της έκθεσης προόδου για την Τουρκία (περισσότερο γνωστή ως έκθεση για τη διεύρυνση), ο Ερντογάν εμφανίστηκε κουρασμένος και ασυνήθιστα καταβεβλημένος στο αχανές παλάτι του, παρουσιάζοντας την πολυαναμενόμενη δέσμη μέτρων για τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης. Ανέλυσε το σχέδιο σε εννέα σημεία και στο τέλος το ακροατήριο έμεινε με την αίσθηση “όλο αυτό γιατί;”
Για το μόνο που μίλησε ο Τούρκος Πρόεδρος ήταν μια σειρά επιφανεικών αλλαγών στις δικαστικές διαδικασίες, μια καινούργια διαδικασία για τον ορισμό των δικηγόρων και των δικαστών, την έκδοση προνομιούχων, “πράσινων” διαβατηρίων χωρίς θεώρηση (visa) για τους συνηγόρους (προφανώς ένα δώρο προς αυτούς) και πολύ λίγες αναφορές σχετικά με τις μακρές προδικαστικές φυλακίσεις. Τίποτα για την εξασφάλιση των ελευθεριών και των δικαιωμάτων και μηδέν αναφορές για αμνηστία για τους κρατούμενους, πολλοί από τους οποίους είναι πολιτικοί κρατούμενοι.
Η ομιλία πρέπει να είχε απογοήτευσε όλους όσοι διατηρούν ελπίδες για την Τουρκία, και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αλλού. Ήταν σαφές ότι η ανακοίνωση από τον Ερντογάν των μεταρρυθμίσεων αποσκοπούσε να ανταποκριθεί κάπως στην έκθεση της ΕΕ για την Τουρκία, και πολλοί ήλπιζαν ότι θα λειτουργούσε κατευναστικά προς τις Βρυξέλλες. Υπήρχαν ακόμη και ελπίδες ότι με την ομιλία του ο Τούρκος πρόεδρος θα μαλάκωνε τη γνωστή σκληρή στάση του έναντι των διαφωνούντων στο εσωτερικό της χώρας, αλλά αποδείχθηκαν τελικά φρούδες.
Ο Ερντογάν επιβεβαίωσε μόνο την πεποίθηση ότι η υπόθεση για την Τουρκία σχετικά με τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι καταδικασμένη, ενδεχομένως για πάντα. Η έκθεση σε όλες τις πτυχές αναφέρει ότι η Τουρκία σημείωσε υποχώρηση και δεν σημειώθηκε πρόοδος σε κανένα τομέα. “Η Τουρκία έχει πραγματοποιήσει σημαντικές καθυστερήσεις στο κράτος δικαίου και τη δικαιοσύνη, τα θεμελιώδη δικαιώματα, τους οικονομικούς θεσμούς, τα μέτρα κατά της διαφθοράς, την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και άλλους τομείς”, ανέφερε η έκθεση. “Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας έχουν ουσιαστικά σταματήσει”, πρόσθεσε.
Η έκθεση δεν πρότεινε το άνοιγμα άλλων κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και καμία περαιτέρω ενέργεια για τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης. Η Τουρκία ανακηρύχθηκε υποψήφια προς ένταξη χώρα το 1999 και, μετά από 20 χρόνια, η υποψηφιότητά της για ένταξη βρίσκεται σε κώμα. “Δεν έχει νόημα να συνεχίσουμε τις συνομιλίες με αυτή την κυβέρνηση”, δήλωσε στην έκθεσή του η κ. Kati Piri, εισηγήτρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Τουρκία.
Το πόσο πολύ ο Ερντογάν δεν ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις για να διατηρηθούν ανοικτές οι πόρτες με την Ευρωπαϊκή Ένωση αποκρυσταλλώνεται στην παντελή έλλειψη σεβασμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα από την Τουρκία.
Στην έκθεση της ΕΕ αποτυπώνεται η συνολική επιδείνωση των δημοκρατικών θεσμών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και των οικονομικών θεσμών και της οικονομίας της αγοράς: “Περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι είχαν τεθεί υπό κράτηση κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Από τους 78.000 που συνελήφθησαν με κατηγορίες σχετικές με τρομοκρατία, οι 50.000 εξακολουθούν να βρίσκονται στις φυλακές. Από τον Δεκέμβριο του 2018, ο συνολικός αριθμός των φυλακισμένων που δεν τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες ή είναι υπόδικοι ανέρχεται σε 57.000. Περισσότερο από το 20% του συνολικού πληθυσμού των φυλακών βρίσκεται στη κρατείται βάσει κατηγοριών σχετικών με την τρομοκρατία, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται δημοσιογράφοι, ακτιβιστές, δικηγόροι και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτοί μπορούν εύκολα να χαρακτηριστούν πολιτικοί κρατούμενοι. Οι ισχυρισμοί για βασανιστήρια και κακομεταχείριση εξακολουθούν να προκαλούν σοβαρές ανησυχίες, ενώ ο χειρισμός των καταγγελιών φέρεται να είναι αναποτελεσματικός.
“Από τον Ιανουάριο του 2019 έχουν διωχθεί 1.546 δικηγόροι, συμπεριλαμβανομένων 274 οι οποίοι έχουν καταδικαστεί για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση. Υπάρχουν περίπου 500 δικηγόροι που έχουν συλληφθεί και αναμένουν τη δίκη τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, περίπου 170.000 ιστότοποι έχουν απαγορευθεί. Η έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τη χρηματοδότηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης, η αυξανόμενη επιρροή πολιτικών συμφερόντων στις συντακτικές επιτροπές των ΜΜΕ, η υπερσυγκέντρωση της ιδιοκτησίας στα μέσα ενημέρωσης, η συρρίκνωση του πλουραλισμού και οι περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης “εξακολουθούν να προκαλούν ανησυχίες”. Από τον Νοέμβριο του 2018, 1.008 εταιρείες σε όλη την Τουρκία με συνολική αξία ενεργητικού 9,8 δισεκατομμύρια δολάρια έχουν κατασχεθεί από το τουρκικό κράτος ή τους έχει επιβληθεί αναγκαστική διαχείριση.
“Οι τουρκικές αρχές έχουν επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργία των αγορών, παρεμβαίνοντας ιδίως στη διαμόρφωση των τιμών και εισάγοντας περιορισμούς στην ελεύθερη χρήση των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Οι ανησυχίες σχετικά με την ανεξαρτησία των βασικών οικονομικών θεσμών έχουν εμβαθυνθεί.”
Και ούτω καθεξής.
Όλα αυτά δείχνουν ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ της Άγκυρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σημαίνει, ότι εκτός αν η Τουρκία κάνει μια στροφή προς μια κοινοβουλευτική τάξη με ανεξάρτητο κράτος δικαίου, θα συνεχίσει να αποκλίνει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν και οι κύκλοι εξουσίας του είναι αυτοί που βρίσκονται ανάμεσα στην Τουρκία και την Ένωση.
Το μόνο που παραμείνει τότε θα είναι -στην καλύτερη περίπτωση- μια νέα κατεύθυνση, με την προοπτική η Τουρκία να αποτελέσει έναν οικονομικά “προνομιούχο εταίρο”, και τίποτε άλλο.
Όλες οι άλλες αναφορές για παραμονή της Τουρκίας στη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ από τώρα και στο εξής θα είναι κενός τόπος, χωρίς νόημα. Ας γίνει πλέον γνωστό. Τελείωσε.
*Ο Yavuz Baydar είναι σημαίνων Τούρκος αρθρογράφος και αναλυτής. Είναι ιδρυτικό μέλος της πλατφόρμας για την ανεξάρτητη δημοσιογραφία (Π24) στην Κωνσταντινούπολη, και αρθρογραφεί για την Τουρκία και τα ζητήματα των μέσων ενημέρωσης από το 1980. Έχει βραβευθεί με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Τύπου το 2014 και είναι ο νικητής του “Journalistenpreis” της Γερμανίας το 2018.
To παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στον ενημερωτικό ιστότοπο Arab Weekly και αναδημοσιεύεται με την άδεια του αρθρογράφου.