Posted by 
Γράφει ο Γιάννης Κουτσομύτης
Έληξε οριστικά σήμερα το πρωί η κρίση γύρω από την πολυσυζητημένη Navtex της Τουρκίας στο καυτό σημείο της ανατολικής Μεσογείου όπου συναντώνται οι θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου, με το ερευνητικό σκάφος Όρουτς Ρέις να μετακινείται από το αγκυροβόλιό του ανοιχτά του λιμένα της Αττάλειας και να προσδένει εντός του λιμένα. Παράλληλα, η συντριπτική πλειοψηφία των πλοίων του τουρκικού στόλου έχει επιστρέψει στις βάσεις του.
Η ελληνική Κυβέρνηση, μέσω του κυβερνητικού εκπροσώπου Στέλιου Πέτσα, χαιρέτισε την κίνηση της Τουρκίας λέγοντας πως αποτελεί “θετική ενέργεια η απόφαση Ερντογάν για αποκλιμάκωση της έντασης στην νοτιοανατολική Μεσόγειο”. Ο δε Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, σε συνέντευξή του τη Δευτέρα, ανέφερε πως η Ελλάδα τίθεται “υπέρ του διαλόγου με την γείτονα επί των πραγματικών διαφορών και όχι φανταστικών διαφορών”.
Κάλιν: Ας τηρήσουμε εποικοδομητική στάση, ας περιμένουμε λίγο
Ο εκπρόσωπος του Προέδρου της Τουρκίας Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν Ιμπραήμ Κάλιν δήλωσε το πρωί στο CNN Türk πως η Τουρκία αναστέλλει τις έρευνες με την περιβόητη Navtex στην Ανατολική Μεσόγειο “για λίγο”, για να υπάρξει χρόνος να διεξαχθούν διμερείς συνομιλίες. “Είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε όλα αυτά τα θέματα με την Ελλάδα. Όλοι πρέπει να συνεχίσουν να εκμεταλλεύονται τη δική τους υφαλοκρηπίδα. Θα πραγματοποιηθούν κοινές συνομιλίες ως προς τις αμφιλεγόμενες περιοχές”, τόνισε ο Τούρκος αξιωματούχος. Ο Κάλιν διευκρίνισε ότι η Καγκελάριος της Γερμανίας διαδραμάτισε “εποικοδομητικό ρόλο” στην κρίση γύρω από την Navtex που εξέδωσε η Τουρκία την 21η Ιουλίου, “αλλά δεν φτάσαμε στα πρόθυρα του πολέμου, όπως ισχυρίστηκε ο γερμανικός Τύπος”. Ο εκπρόσωπος του Ερντογάν πρόσθεσε πως υπήρξαν δυο συνομιλίες του Τούρκου Προέδρου με την Άνγκελα Μέρκελ για αυτό το ζήτημα και πως υπάρχει κοινή στάση των δυο ηγετών για μείωση της έντασης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Ο Κάλιν είπε δε πως από τις συνομιλίες μπορεί να προκύψει μια μορφή συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων σε υδρογονάθρακες στις “αμφισβητούμενες περιοχές”, και πως το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί στο μέλλον και ανάμεσα στην Τουρκία, την Αίγυπτο και το Ισραήλ.
Τη Δευτέρα είχε διαφανεί η πιθανότητα ενός μορατόριουμ στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τη διάρκεια της συνάντησης του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου με την Υπουργό Εξωτερικών της Ισπανίας Αράντσα Γκονθάλεθ Λάγια, καθώς η Ισπανίδα Υπουργός δήλωσε πως θεωρεί πιθανή την αποκλιμάκωση της έντασης και την “παύση των γεωτρήσεων για ένα μήνα”.
CNN Türk: Στα πρόθυρα θερμού επεισοδίου Τουρκία και Ελλάδα στις 21 Ιουλίου
Ρεπορτάζ πάντως του CNN Türk αναφέρει πως όντως την περασμένη Τρίτη η Τουρκία και η Ελλάδα έφτασαν στα πρόθυρα θερμού επεισοδίου, μετά την έκδοση της Navtex από την Τουρκία και την έξοδο του τουρκικού στόλου στην Ανατολική Μεσόγειο. Τα πολεμικά πλοία των δυο χωρών έφτασαν σε κοντινή απόσταση και τα αεροσκάφη Τουρκίας και Ελλάδας έφτασαν κοντά σε αερομαχίες. Ο κρίση φέρεται να κορυφώθηκε γύρω στις 5μμ, όταν το κυβερνητικό αεροσκάφος που μετέφερε τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Φλώρο επιστρέφοντας από την Κύπρο παρενοχλήθηκε από τουρκικά μαχητικά, σύμφωνα με το τουρκικό κανάλι.
Σε εκείνο το σημείο φέρεται να ήταν καθοριστική η παρέμβαση της Άνγκελα Μέρκελ και τα τηλέφωνα σε Βερολίνο, Αθήνα και Άγκυρα πήραν φωτιά. Ο Ερντογάν φέρεται να διεμήνυσε πως δεν μπορεί να υπάρξει αποκλιμάκωση εάν δεν υπάρξει διάλογος, και έθεσε μια σειρά από όρους, μεταξύ των οποίων “τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων της Τουρκοκυπριακής Δημοκρατίας” από τα έσοδα της εκμετάλλευσης στην ΑΟΖ της Κύπρου, όπως και “να ξεκαθαρίσει η ελληνοκυπριακή κοινότητα τις προθέσεις της για την επίλυση του Κυπριακού ζητήματος”, ανέφερε το CNN Türk.
Πορεία προς διάλογο με καθοριστικό παράγοντα το πλαίσιο και τους όρους
Μετά την τακτική -όπως φαίνεται- αναδίπλωση της τουρκικής Κυβέρνησης, προκύπτει το ερώτημα ποιά είναι τα επόμενα βήματα από εδώ και πέρα, δεδομένης της επίσημης δήλωσης από πλευράς Ερντογάν ότι η αναστολή των θαλασσίων ερευνών από το Όρουτς Ρέις αφορά μόνο ένα μικρό διάστημα, πιθανότητα για ένα μήνα ή λίγο περισσότερο.
Σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, Αθήνα και Άγκυρα έχουν κατ’ αρχήν συμφωνήσει στην ανάγκη διαλόγου για το ζήτημα της διευθέτησης των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο. Η πρώτη νύξη φαίνεται πως έγινε κατά την τριμερή συνάντηση του Βερολίνου στις 6 Ιουλίου και κρατήθηκε μυστική αλλά ο Υπουργός της Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου την δημοσιοποίησε στις 14 Ιουλίου για να στείλει ένα μήνυμα στην Αθήνα ότι η Άγκυρα δεν θα περιμένει για πολύ την Αθήνα. Τελικά προέκυψε η απόφαση της τουρκικής Κυβέρνησης για την έκδοση της Navtex στις 21 Ιουλίου και οι εξελίξεις από εκεί πέρα ήταν πολύ πυκνές.
Η αποκλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία είναι σαφέστατα μια θετική εξέλιξη, έστω και αν χρειάστηκε η παρέμβαση μιας τρίτης χώρας, που αυτήν τη φορά δεν ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες αλλά η Γερμανία και η Άνγκελα Μέρκελ που διαθέτει το απαραίτητο ειδικό βάρος για μια τέτοια διαμεσολάβηση. Από εδώ και πέρα όμως, το ζήτημα αφορά καθαρά την Αθήνα και την Άγκυρα και το πως θα βρεθεί -αν είναι δυνατόν- ένας κοινός παρονομαστής για να υπάρξει ειλικρινής διάλογος που θα οδηγήσει σε λύση.
Σε αυτόν το δρόμο όμως υπάρχουν πολλά ερωτηματικά. Το πρώτο και κύριο ερώτημα είναι εάν η Τουρκία αποδέχεται να συνομιλήσει με την Ελλάδα με μοναδικό αντικείμενο την οριοθέτηση της θαλάσσιας ζώνης νότια του Καστελόριζου και δεν θα απαιτήσει να τεθούν στο τραπέζι και ζητήματα τα οποία για την Αθήνα είναι ανύπαρκτα και απαράδεκτα, όπως οι γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο και η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Βλέπουμε δε, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του CNN Türk, πως η Άγκυρα επιθυμεί να θέσει στο πλαίσιο της συζήτησης και το Κυπριακό ζήτημα, κάτι που όχι μόνο περιπλέκει τη συζήτηση αλλά την καθιστά σχεδόν αδύνατη. Προφανώς και η Αθήνα μπορεί να χρησιμοποιήσει την ιδιότητά της ως εγγυήτρια δύναμη για να βοηθήσει στην επανέναρξη των διακοινοτικών συνομιλιών, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι σε θέση να επιβάλλει τη όποια βούλησή της στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Εάν όμως ο Ερντογάν είναι διατεθειμένος να συζητήσει πραγματικά το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας και την οριοθέτησης των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών, η ελληνική Κυβέρνηση δεν έχει λόγο να μην το κάνει. Προϋπόθεση βέβαια θα πρέπει να είναι η αντίστοιχη παύση των παράνομων γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ και η αδρανοποίηση της νέας Navtex που εξέδωσε η Τουρκία για το σκάφος Μπαρμπαρός, όπως και η αδρανοποίηση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Είναι προφανές ότι ο Τούρκος ηγέτης θέλει να επιβάλλει το δικό του χρονοδιάγραμμα, καθώς αντιλαμβάνεται ότι είναι πολύ πιθανή η ήττα του στενού του συμμάχου Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου και σπεύδει να κεφαλαιοποιήσει όσα περισσότερα κέρδη μπορέσει από το μεγάλο παίγνιο της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Αθήνα όμως βρίσκεται πια σε πολύ καλή διαπραγματευτική θέση καθώς έδειξε ότι διαθέτει και τη βούληση και την ικανότητα να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, και έχει στο πλευρό της και ισχυρούς συμμάχους. Η δέσμευση όμως για έναρξη διαλόγου -εάν όντως έχει δοθεί- αποτελεί μια στιγμή αλήθειας για το ελληνικό πολιτικό σύστημα αλλά και για την κοινωνία, καθώς θα πρέπει να αποδείξουμε ότι είμαστε έτοιμοι για συμφωνία. Πλέον δεν έχουμε τίποτε να φοβηθούμε, καθώς έχουμε πολύ ισχυρό νομικό οπλοστάσιο αλλά και την έμμεση παραδοχή της Τουρκίας για την ισχύ της νομολογίας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
Είναι θετικό επίσης πως φαίνεται να υπάρχει ένα ελάχιστο επίπεδο συναίνεσης και από την αξιωματική αλλά και την ελάσσονα αντιπολίτευση, με κύριο γνώμονα να μην αποτελέσει αυτό το κρίσιμο εθνικό ζήτημα αντικείμενο κομματικής αντιπαράθεσης και ψευτοπατριωτικού λαϊκισμού. Αντίστοιχα ισχυρό είναι και το φρόνημα της ελληνικής κοινωνίας, η οποία επιθυμεί μεν ειρηνική συμβίωση με τους γείτονες αλλά όχι υπό ένα διαρκές καθεστώς εκβιασμών, απειλών και παρανοϊκών διεκδικήσεων.