Posted by Γράφει η Ευφροσύνη Παυλακούδη*
Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Boris Johnson ζήτησε από τη βασίλισσα Ελισάβετ να αναστείλει την παρούσα κοινοβουλευτική περίοδο κατά την δεύτερη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, πολύ νωρίτερα απ’ ότι αναμενόταν, ελάχιστες μόλις ημέρες αφού οι βουλευτές θα επιστρέψουν από τις θερινές διακοπές τους και μόλις λίγες εβδομάδες πριν την προθεσμία του Brexit.
Συγκεκριμένα ο Βρετανός πρωθυπουργός ζήτησε η κοινοβουλευτική περίοδος να ανασταλεί κατά την διάρκεια της δεύτερης εβδομάδας του Σεπτεμβρίου και μέχρι τις 14 Οκτωβρίου, δηλαδή δύο εβδομάδες πριν από την 31η Οκτωβρίου, ημερομηνία της εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. Στις 14 Οκτωβρίου η βασίλισσα Ελισάβετ θα κηρύξει την έναρξη των εργασιών της Βουλής με την καθιερωμένη ομιλία της, ενώ οι ψηφοφορίες επί της ομιλίας της Βασίλισσας είναι πιθανόν να διεξαχθούν την Δευτέρα 21 και την Τρίτη 22 Οκτωβρίου, διευκρίνισε το πρωθυπουργικό γραφείο.
Η παύση λειτουργίας της Βουλής εν όψει του «Queen’s Speech» αποτελεί ιστορική παράδοση στη Βρετανία βέβαια. Να θυμίσουμε ότι το 2016 το Κοινοβούλιο έκλεισε για 4 εργάσιμες ημέρες, ενώ το 2014 έκλεισε για 13 ημέρες. Αυτή τη φορά, το Κοινοβούλιο θα ανασταλεί για 23 εργάσιμες ημέρες όμως, αφήνοντας ελάχιστο περιθώριο συζήτησης για την πιο αμφιλεγόμενη πολιτική απόφαση της χώρας, το περίφημο Brexit.
Φωτό: Τrending Topics 2019/Flickr
Η στερλίνα σημείωσε πτώση, καθώς οι επενδυτές εξέλαβαν την είδηση ως ένδειξη ενός ασύντακτου Brexit με τις προοπτικές ενός σημαντικού πλήγματος στη βρετανική οικονομία εξαιρετικά πιθανές. Να σημειωθεί ότι ο ρόλος της βασίλισσας είναι καθαρά συμβουλευτικός εν προκειμένω και είθισται να δέχεται τα αιτήματα των πρωθυπουργών. Σε διαφορετική περίπτωση μια ενδεχόμενη άρνηση της θα μπορούσε να θεωρηθεί ως πολιτική παρέμβαση, κάτι το οποίο δεν επιθυμεί ουδείς στη Μ. Βρετανία. Θεωρητικά έχει νομικά το δικαίωμα να αρνηθεί, όμως νομικοί και πολιτικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι η βασίλισσα δεν επιθυμεί να εμπλακεί στην πολιτική διαδικασία, όπερ και πριν από λίγο αποδέχτηκε το αίτημα του βρετανού πρωθυπουργού.
Να σημειωθεί ότι η αναστολή της λειτουργίας του κοινοβουλίου έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις του πολιτικού και νομικού κόσμου εντός και εκτός της Μεγάλης Βρετανίας καθώς εκλαμβάνεται ως μια ενέργεια που έχει ως στόχο να εμποδίσει τους βρετανούς βουλευτές να αποτρέψουν ένα Brexit χωρίς συμφωνία στις 31 Οκτωβρίου. Συγκεκριμένα ο ηγέτης των Εργατικών Jeremy Corbyn ανέφερε ότι «η προσπάθεια του Boris Johnson να αναστείλει το κοινοβούλιο για να αποφύγει τον έλεγχο των σχεδίων του για μια απερίσκεπτη διαπραγμάτευση, χωρίς συμφωνία με την ΕΕ, εξόδου της χώρας αποτελεί μια εξοργιστική ενέργεια καθώς και απειλή για τη δημοκρατία μας. Οι Εργατικοί στο Κοινοβούλιο θα εργαστούν προς την κατεύθυνση του να λογοδοτήσει η κυβέρνηση για τις ενέργειες της, καθώς και για να αποτραπεί μια ασύντακτη έξοδος της χώρας από την Ε.Ε.». Επιπλέον τόνισε λίγες ώρες μετά ότι σε πρώτη φάση θα αναζητηθούν μέσα της νομικής οδού αποτροπής του αιτήματος του βρετανού πρωθυπουργού και στη συνέχεια ότι μπορεί και ενδεχομένως να προκύψει και πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης.
Περίπου στο ίδιο μήκος κύματος και οι δηλώσεις της προέδρου των Φιλελευθέρων Δημοκρατών, της Jo Swinson, η οποία επισήμανε ότι «με την αναστολή του Κοινοβουλίου για να μπορέσει ο Boris Johnson να επιβάλει ένα ασύντακτο Brexit, η κυβέρνηση αφαιρεί τη φωνή των πολιτών από την διαδικασία. Πρόκειται για μια επικίνδυνη και απαράδεκτη πορεία δράσης. Θα αντιταχθούμε εντόνως».
Πιο έντονες ήταν οι αντιδράσεις των Πρασίνων με τον έναν εκ των δυο προέδρων τους, τον Jonathan Bartley, να αναφέρει ότι «η αναστολή του Κοινοβουλίου επιτρέπει στον Boris Johnson να οδηγήσει σε δικτατορία. Αυτό είναι ένα ζήτημα μεγαλύτερο από το Brexit, αποτελεί ‘υφαρπαγή εξουσίας’».
Αντιστοίχως, η ‘πρωθυπουργός’ τρόπον τινά της Σκωτίας, Nicola Sturgeon, τόνισε «Φαίνεται ότι ο Boris Johnson μπορεί να κλείσει το Κοινοβούλιο για να επιβάλει ασύντακτο Brexit. Αν δεν τα βρουν οι βουλευτές για να τον σταματήσουν την επόμενη εβδομάδα, η σημερινή μέρα θα μείνει στην Ιστορία ως μια μαύρη σελίδα για την βρετανική δημοκρατία». Ενώ λίγο αργότερα στις διαρροές του πρωθυπουργικού γραφείου ότι «εάν οι βουλευτές περάσουν μια αρνητική ψήφο εμπιστοσύνης την επόμενη εβδομάδα, τότε δεν θα παραιτηθούμε. Δεν θα προτείνουμε άλλη κυβέρνηση, θα διαλύσουμε το κοινοβούλιο, θα καλέσουμε εκλογές μεταξύ 1-5 Νοεμβρίου», δήλωσε στο BBC «δεν είναι δημοκρατία, είναι δικτατορία» και στο δε προσωπικό της λογαριασμό στο twitter μάλιστα ανέφερε «να έχετε το θάρρος των πεποιθήσεων σας, Boris Johnson. Καλέστε τώρα για εκλογές -πριν από τις 31 Οκτωβρίου- και αφήστε τους πολίτες να ψηφίσουν. Ή μήπως φοβάστε;».
Σε παρόμοιο ύφος και οι δηλώσεις του ‘πρωθυπουργού’ τρόπον τινά της Ουαλίας, Mark Drakeford, που ζητά εκ νέου δημοψήφισμα λέγοντας χαρακτηριστικά «Ο Boris Johnson στο δημοψήφισμα πολέμησε (όπως έλεγε) για να φέρει την εξουσία πίσω στο Κοινοβουλίο και τώρα θέλει η βασίλισσα να κλείσει τις πόρτες της δημοκρατίας μας. Οι αξιώσεις της καμπάνιας αποχώρησης από την Ε.Ε. ξεδιπλώνονται. Ήρθε η ώρα να το θέσουμε όλο αυτό στους πολίτες».
Φωτό: House Buy Fast/Flickr
Πιο αιχμηρός βέβαια ήταν ο πρόεδρος της Βουλής των Κοινοτήτων, John Bercow, o οποίος χαρακτήρισε αυτή την κίνηση «συνταγματικό όνειδος» και δήλωσε: «Όπως και εάν πλασάρεται αυτή η απόφαση, είναι εξόφθαλμο ότι ο στόχος της κυβέρνησης είναι να αποτραπεί η συζήτηση για το Brexit και να παρεμποδιστεί το κοινοβούλιο να κάνει το καθήκον του, να διαμορφώσει την πορεία της χώρας. Συνιστά προσβολή στη δημοκρατική διαδικασία και τα δικαιώματα των βουλευτών, ως αιρετών εκπροσώπων των πολιτών».
Αίσθηση επίσης έχει προκαλέσει και η αντίδραση της Margaret Beckett των Εργατικών η οποία ανέφερε στο BBC «To να έχουμε κυβέρνηση χωρίς τη συνδρομή του Κοινοβουλίου δεν είναι πρωτοφανές, αλλά η τελευταία φορά που συνέβη κάτι τέτοιο, τερματίστηκε με εμφύλιο πόλεμο». Φυσικά δεν έλειψαν και πιο ακραίες αντιδράσεις όπως της σκιώδους υπουργού Ισότητας των Εργατικών, της Dawn Butler, που είπε ότι θα καταλάβει με συναδέλφους της το κοινοβούλιο σε μια προσπάθεια να σταματήσει την αναστολή της λειτουργίας του.
Να σημειωθεί βέβαια ότι η ιδέα αναστολής του κοινοβουλίου ώστε να οδηγηθεί η Βρετανία πάση θυσία σε Brexit έστω και χωρίς καμία συμφωνία με την Ε.Ε. είχε συζητηθεί και κατά τη διάρκεια των προκριματικών εκλογών για την ανάδειξη της νέας ηγεσίας των Συντηρητικών όπου τότε ο Matt Hancock, ο οποίος παρέμεινε στο υπουργικό συμβούλιο του Johnson, δήλωνε ότι η εν λόγω ιδέα «στρέφεται εναντίον των δημοκρατικών πεποιθήσεων τόσων και τόσων αντρών που πολέμησαν στις ακτές τις πατρίδας μας – και δεν την αποδέχομαι». Αντιστοίχως το ίδιο διάστημα η Amber Rudd στο BBC News είχε αναφέρει ότι «θα ήταν εξωφρενικό να εξετάσει κάποιος τέτοιο ενδεχόμενο», ενώ η Nicky Morgan επιπροσθέτως είχε σχολιάσει ότι «θα οδηγούσε σε συνταγματική κρίση». Με λίγα λόγια δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία το εν λόγω αίτημα στη βασίλισσα Ελισάβετ του Βρετανού πρωθυπουργού. Τουναντίον. Πολλοί το γνώριζαν, αλλά λιγότεροι το θεωρούσαν εφικτό. Μην ξεχνάμε ότι ο τέως Βρετανός πρωθυπουργός και σημαντικό στέλεχος των Συντηρητικών, John Mayor, είχε ανακοινώσει στις αρχές του προηγούμενου μήνα (10/7) ότι θα κινηθεί δικαστικώς για να αποτρέψει το ενδεχόμενο αναστολής του κοινοβουλίου σε περίπτωση που ο Boris Johnson προωθούσε κάτι τέτοιο στη βασίλισσα Ελισάβετ, ενώ διάφοροι επιφανείς νομικοί έχουν ήδη ακολουθήσει τη δικαστική οδό.
Φωτό: BackBoris2012 Campaign Team/Flickr
Επίσης, πρόσφατη έρευνα του ΥouGov έδειξε ότι ελάχιστοι Βρετανοί πολίτες τάσσονται υπέρ μιας τέτοιας αμφιλεγόμενης κίνησης, ενώ οι αντιδράσεις διαφόρων Ευρωπαίων πολιτικών είναι εμφανώς αν όχι σφόδρα αρνητικές στο ενδεχόμενο της αναστολής του βρετανικού κοινοβουλίου για 23 μέρες που προωθεί ο Βρετανός πρωθυπουργός, με πιο χαρακτηριστική αυτή του Guy Verhofstadt, ο οποίος ανέφερε: «‘Η ανάκτηση του ελέγχου’ ποτέ δεν φαινόταν τόσο απειλητική. Ως βουλευτής, είμαι αλληλέγγυος με όσους αγωνίζονται για να ακουστούν οι φωνές τους. Η καταστολή της συζήτησης σχετικά με θεμελιώδεις επιλογές είναι απίθανο να συμβάλει στην επίτευξη μιας σταθερής μελλοντικής σχέσης Ε.Ε.-Ηνωμένου Βασιλείου».
Στον αντίποδα, είχαμε θετικότατες αντιδράσεις από επιφανή στελέχη ευρωσκεπτικιστων και αντιευρωπαϊστών της βρετανικής πολιτικής σκηνής με πιο χαρακτηριστικές των Daniel Hannan και Arlene Foster, με τον πρώτο να το θεωρεί απολύτως φυσιολογικό και τη δεύτερη να χαιρετίζει την εν λογω απόφαση.
Σε τελική ανάλυση, η πολιτική θύελλα στη Μ. Βρετανία δεν λέει να κοπάσει και όλοι αναμένουν τις κινήσεις του πρόσφατου νεοσυσταθέντος μετώπου της αντιπολίτευσης για αποτροπή ενός ασύντακτου Brexit. Ο χρόνος τρέχει και τα περιθώρια ελιγμών κοινοβουλευτικά περιορίζονται. Είτε θα πάρουν τον έλεγχο του κοινοβουλίου με μέρος βουλευτών του Συντηρητικού Κόμματος και θα προωθήσουν νομοθετική πρωτοβουλία που να δεσμεύει τον Boris Johnson σε μια συμφωνία με την Ε.Ε., είτε θα καταθέσουν μια πρόταση μομφής για να ρίξουν την κυβέρνηση και αντιστοίχως να πάνε γρήγορα σε εκλογές ή ακόμα και σε νέο δημοψήφισμα. Πάντως το να συμφωνούν ότι ο Boris Johnson είναι ο πλέον ακατάλληλος πρωθυπουργός για το Brexit, δεν αρκεί. Οφείλουν να λειτουργήσουν συντονισμένα, αποφασιστικά και γρήγορα. Ίσως τελικά η αμφιλεγόμενη κίνηση υψηλού πολιτικού και θεσμικού ρίσκου του Johnson να συσπειρώσει όλα εκείνα τα στοιχεία και τους φορείς του βρετανικού πολιτικού συστήματος φίλα προσκείμενου στην Ε.Ε. που τόσο καιρό λειτουργούσαν μικροπολιτικά, ξεχνώντας επιπόλαια τη μεγάλη εικόνα. Ίδωμεν. Όπως λένε και οι ίδιοι άλλωστε: «It ain’t over till the fat lady sings».
Προς το παρόν, ο πολιτικός χρόνος στη Μ. Βρετανία κυλά ως εξής:
3 Σεπτεμβρίου: Οι βουλευτές επιστρέφουν στη Βουλή των Κοινοτήτων μετά το καλοκαιρινό διάλειμμα.
4 Σεπτεμβρίου: Ο Sajid Javid πρόκειται να προβεί σε δηλώσεις σχετικά με τις δημόσιες δαπάνες του 2020/21.
3/4 Σεπτεμβρίου: Οι βουλευτές θα μπορούσαν να ξεκινήσουν τις προσπάθειές τους να μπλοκάρουν ένα ασύντακτο Brexit.
14 Σεπτεμβρίου: Το συνέδριο του Κόμματος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών ξεκινάει στο Bournemouth.
21 Σεπτεμβρίου: Το συνέδριο του Κόμματος Εργατικών ξεκινάει στο Brighton.
29 Σεπτεμβρίου: Το συνέδριο του Συντηρητικού Κόμματος ξεκινάει στο Manchester.
13 Οκτωβρίου: Το συνέδριο του Σκωτικού Εθνικού Κόμματος αρχίζει στο Aberdeen.
14 Οκτωβρίου: Άνοιγμα του Κοινοβουλίου, συμπεριλαμβανομένης της Ομιλίας της Βασίλισσας.
17/18 Οκτωβρίου: Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, κατά την οποία θα μπορούσε να συμφωνηθεί μια συμφωνία Brexit μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ε.Ε.
21/22 Οκτωβρίου: Το Κοινοβούλιο θα διεξαγάγει μια σειρά ψηφοφοριών για την ομιλία της Βασίλισσας. Οι βουλευτές θα μπορούσαν επίσης να κληθούν να εγκρίνουν μια συμφωνία Brexit, εάν συμφωνηθεί κάποια.
31 Οκτωβρίου: Το Ηνωμένο Βασίλειο οφείλει να εγκαταλείψει την Ε.Ε.
*H Eυφροσύνη Παυλακούδη είναι δημοσιογράφος και information architect. Έχει εκπαιδευτεί στο BBC World Service και διαθέτει BA Hons in Media Studies & Social Policy Research και ΜΑ in Mass Communication. Υπήρξε αρχισυντάκτης στο maga.gr όπου αρθρογραφούσε επί σειρά ετών, ενώ συνεργάστηκε για θέματα δημοσιογραφικής κάλυψης και πολιτικής ανάλυσης με διάφορα πολιτικά γραφεία. Άρθρα και συνεντεύξεις της έχουν δημοσιευτεί, ενδεικτικά, στα enface.gr, lifo.gr, metarithmisi.liberal.gr, maga.gr, freeforumstocks.blogspot.com, bleepradio.gr.