Posted by 
Γράφει ο Γιώργος Παπακωνσταντής*
Κρίση θεωρούμε ότι υπάρχει όταν προκύπτει ένα γεγονός ή μια αλληλουχία γεγονότων, τα οποία δημιουργούν απειλές στη ζωή, στην οικονομία, στους πόρους και γενικότερα βλάπτει σε σημαντικό βαθμό την κανονικότητα της ζωής με σημαντικές δυσμενείς συνέπειες. Οι κρίσεις μπορεί να ξεσπάσουν ξαφνικά, π.χ. ένας καταστροφικός σεισμός, μια πυρκαγιά ή να “δώσουν” δείγματα απειλής λίγο νωρίτερα.
Η διαχείριση κρίσης είναι μια διαδικασία εξόχως λογική και γνωσιακή. Είναι συνδυασμός πληροφόρησης, λογικής και ψυχολογίας. Στηρίζεται στην πρόβλεψη και στην προετοιμασία, στους πόρους που υπάρχουν, στην εκπαίδευση, στην εκτίμηση της απειλής και στη σωστή πληροφόρηση. Με λίγα λόγια απαιτεί ειδική οργάνωση διαχείρισης της κρίσης. Επιπλέον, τη σύγχρονη εποχή, η διαχείριση κρίσεων έχει να αντιμετωπίσει την απόλυτη διάχυση της πληροφορίας, άρα και της παραπληροφόρησης και την αύξηση γενικότερα της ευαισθητοποίησης και της συναισθηματικής αστάθειας των πολιτών.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει μια διαχείριση κρίσης για να είναι σωστή, είναι η ανοργανωσιά η οποία μπορεί να προέρχεται από αδυναμία αρμοδιων υπηρεσιών και φορέων ή μπορεί να προέρχεται και από ψυχολογικούς παράγοντες. Ο σημαντικότερος είναι η σύγκρουση συναισθήματος με τη λογική. Η αντίφαση μεταξύ επιθυμίας και πραγματικότητας. Το συναίσθημα φιλότιμου, ηρωισμού και αυτοθυσίας έναντι της ψυχρής λογικής. Είναι γεγονός ότι οι μεσογειακοί λαοί, διακρίνονται ακριβώς για αυτό. Για το έντονο ταμπεραμέντο τους για την γενικότερη έντονη σναισθηματικά σχέση τους με τη ζωή. Γι αυτό και στα ζητήματα οργάνωσης δεν είναι και στα καλύτερά τους.
Εδώ έρχεται η σημασία της πολιτικής εξουσίας. Να εξισοροπήσει αδύναμους και ανεπαρκείς πολλές φορές φορείς και υπηρεσίες (συχνά με δική της ευθύνη) με την ταυτόχρονη συνύπαρξη πολιτών οι οποίοι συχνά προτιμούν να ακούσουν την… κουμπάρα του μπατζανάκι τους “που αυτή ξέρει”, αντί τον αρμόδιο επιστήμονα και τον υπεύθυνο πολιτικό.
Στο πρόσφατο παρελθόν έχουμε αρκετά παραδείγματα αποτυχίας στη διαχείριση κρίσεων κάθε μορφής (π.χ. ο τυφώνας Κατρίνα στη Νέα Ορλεάνη είναι μια αποτυχία ανοργανωσιάς ή το Μάτι για τα καθ’ ημάς…).
Από την άλλη, η διαχείριση της πανδημίας του κορωνοϊού από την Κίνα, η οποία ενώ αρχικά αγνόησε το πρόβλημα και τις προειδοποιήσεις στη συνέχεια πήρε δραστικά μέτρα, ήταν αποτελεσματική ενώ της Ταϊβάν είναι παράδειγμα προς μίμηση, σε αντίθεση με τη διαχείριση της Ιταλίας.
Εμείς στην Ελλάδα του 2020 έχουμε καταφέρει κάποια αυτονόητα πράγματα ως προς τη διαχείριση της πανδημίας. Το βασικότερο είναι ότι βάλαμε ειδικούς να ασχοληθούν με το θέμα και οι πολιτικοί τους συμβουλεύονται για να παίρνουν τις αποφάσεις τους. Προβλέψαμε σχετικά νωρίς τις ανάγκες και τα προβλήματα και πήραμε σχετικά γρήγορα, δύσκολες αποφάσεις. Επίσης η ανάθεση διαχείρισης σε έναν ενιαίο φορέα, όπως είναι η Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας που αναβαθμίστηκε σε Υφυπουργείο, αποπολιτικοποιεί όσο είναι δυνατόν τη διαχείριση της κρίσης και την εκλογικεύει, προσφέροντας τη βασική σύζευξη επιστήμης και λογικής για την οργάνωση.
Απομένουν να αντέξουν οι υπάρχοντες πόροι δηλαδή οι δομές υγείας, το προσωπικό και τα υλικά που είναι απαραίτητα να υπάρχουν. Βασικό επίσης επίτευγμα είναι η καθιέρωση ενός κέντρου επίσημης πληροφόρησης, το οποίο έχει ανατεθεί σε έναν ειδικό επιστήμονα, ο οποίος ίσως σε άλλες συνθήκες να μην ήταν και τόσο επικοινωνιακός, όμως στις συγκεκριμένες συγκυρίες, συγκεντρώνει ακριβώς αυτά που είναι απαραίτητα και αυτονόητα. Επιστημοσύνη, σοβαρότητα, χαμηλούς τόνους και συναίσθημα, όλα όσα έχουμε ανάγκη αυτή τη στιγμή.
Με βάση λοιπόν τα δεδομένα, οι προδιαγραφές αντιμετώπισης της πρώτης φάσης της κρίσης στη χώρα μας είναι αισιόδοξες με τη βασική βέβαια προϋπόθεση της πειθαρχίας των πολιτών. Απομένει να δούμε και την αντιμετώπιση των συνεπειών της, ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα.
*Ο Γιώργος Παπακωνσταντής είναι διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου σε θέματα οργάνωσης υπηρεσιών ασφάλειας, πρώην ανώτατος αξιωματικός ΕΛ.ΑΣ. και καθηγητής εγκληματολογίας, συγγραφέας και συντονιστής του ιστότοπου cretewoman.gr.