Posted by σε Γράφει ο Γιάννης Κουτσομύτης
Αποτελεί κανόνα οι κοινές συνεντεύξεις Τύπου Ελλήνων και Τούρκων αξιωματούχων να έχουν πάντα ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ιδιαίτερα σπάνιες όμως είναι οι φορές που βλέπει κανείς δύο Υπουργούς Εξωτερικών να φτάνουν σε τέτοιο επίπεδο αντιπαράθεσης, όπως συνέβη με τον Νίκο Δένδια και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου το απόγευμα της Πέμπτης στην Άγκυρα.
Κατά τη διάρκεια της δευτερολογίας του, ο Έλληνας Υπουργός άφησε στην άκρη την διπλωματική ευγένεια και μίλησε με ήπιο αλλά πολύ ξεκάθαρο λόγο για όλα τα ζητήματα στα οποία η Τουρκία επιδεικνύει επιθετική, προκλητική και κακόβουλη συμπεριφορά απέναντι στην Ελλάδα. Ο Τούρκος ομόλογός του απάντησε στα ελληνικά επιχειρήματα, παραθέτοντας όλους τους γνωστούς τουρκικούς ισχυρισμούς κατά της Ελλάδας και προσθέτοντας και μερικούς καινούργιους. Η συνέντευξη Τύπου μετατράπηκε έτσι σε ένα σκληρό ελληνοτουρκικό ντιμπέιτ.
Ο Νίκος Δένδιας ξεκίνησε την τοποθέτησή του αναφέροντας τη θετική ατζέντα που μπορούν να αποκτήσουν οι ελληνοτουρκικές και οι ευρωτουρκικές σχέσεις, αναφέροντας ειδικά την Τελωνειακή Ένωση και την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες και τόνισε πως η Ελλάδα είναι σταθερά υπέρ της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. “Σαν γείτονες και οι δύο πλευρές έχουμε να κερδίσουμε πολλά από τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από μία Τουρκία πλήρως ενταγμένη στην ευρωπαϊκή οικογένεια”, τόνισε ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών.
Στη συνέχεια όμως ο Νίκος Δένδιας ανέφερε την άρνηση της Τουρκίας να αποδεχθεί το δίκαιο για τις θάλασσες και τη διεθνή Σύμβαση για το δίκαιο των θαλασσών (UNCLOS), “η οποία όχι μόνον αντικατοπτρίζει εθιμικό δίκαιο, αλλά έχει επικυρωθεί και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, άρα είναι τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου”. Πρόσθεσε δε πως απόρροια αυτής της άρνησης αναγνώρισης του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία “αποτελεί το γνωστό «μνημόνιο» μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, το οποίο έχει καταδικασθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, διότι παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας”.
Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών δήλωσε επίσης πως ανέφερε στον ομόλογό του “την απόπειρα εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού στον Έβρο το προηγούμενο διάστημα”, της “απόφασης μετατροπής της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας σε τζαμιά”, ενώ προηγουμένως είχε αναφέρει τις “προβολές ψευδών ειδήσεων και προκλητικών ρητορικών που προβάλλονται από συγκεκριμένους κύκλους”.
Αντεπίθεση από τον Τσαβούσογλου
Οι αναφορές του Νίκου Δένδια έκαναν τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να αντιδράσει, και παίρνοντας το λόγο είπε: “Δεν έκανα καμία δήλωση προκλητική εναντίον της Ελλάδας, όμως ο ομόλογός μου έχει κάνει δηλώσεις προκλητικές. Εμείς δεν μπορούμε να αποδεχθούμε τέτοιες δηλώσεις. Η τουρκική δημοκρατία δεν παραβιάζει δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο και εφόσον έρχεστε εδώ ενώπιον του Τύπου και θέτετε αυτό το ζήτημα, είμαι υποχρεωμένος να απαντήσω. Όσο για τα μειονοτικά, εμείς αποδεχόμαστε ως Ρωμιούς Ορθόδοξους τη μειονότητα. Εσείς δεν μπορείτε να μην δέχεστε αυτούς που δηλώνουν ότι είναι Τούρκοι υπήκοοι, αυτό είναι καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”.
Στη συνέχεια ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε στο προσφυγικό/μεταναστευτικό και είπε πως “εγώ δεν ήθελα να αναφέρω ενώπιον του Τύπου ότι εσείς μεταχειρίζεστε πρακτικές pushbacks και πως τα τελευταία 4 χρόνια έχετε στείλει πίσω 80.000 πρόσφυγες και πάρα πολλούς τους έχετε ρίξει μέσα στις θάλασσες κι έχουν χάσει τη ζωή τους”. Ο Τσαβούσογλου πρόσθεσε πως η Τουρκία θέλει να προβάλει μια θετική ατζέντα και να προχωρήσουν οι συνομιλίες, αλλά “εάν εσείς έρχεστε εδώ και κάνετε προκλητικές δηλώσεις, εγώ είμαι υποχρεωμένος να απαντήσω”.
Ανταπάντηση Δένδια
Στη συνέχεια πήρε ξανά το λόγο ο Νίκος Δένδιας, αφού πλέον είχε δημιουργηθεί ένταση, και ανταπάντησε στον Τσαβούσογλου κάπως ειρωνικά: “Ευχαριστώ, αγαπητέ μου Μεβλούτ, που μου επιτρέπεις να απαντήσω. Φαντάζομαι οι συνεργάτες σου είναι «βασιλικότεροι του βασιλέως» και θα προτιμούσαν να μην το κάνω, αλλά δεν γίνεται”. Και αναφέρθηκε ο Έλληνας Υπουργός στα θέματα του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, του προσφυγικού/μεταναστευτικού, της μουσουλμανικής μειονότητας, της UNCLOS και της εμπλοκής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις προκλήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Για το ζήτημα του εναερίου χώρου στο Αιγαίο και των τουρκικών παραβιάσεων και παραβάσεων, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών απάντησε σε έντονο ύφος πως “η Τουρκία έχει κάνει 400 υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος, Μεβλούτ. Πάνω από ελληνικό έδαφος. Δεν υπάρχει καμία διάταξη δικαίου που να επιτρέπει πτήση πάνω από το ελληνικό έδαφος. Δεν μιλάω για τη θάλασσα”.
Για το ζήτημα της μειονότητας, ο Νίκος Δένδιας ανέφερε πως η Συνθήκη της Λωζάνης είναι αυτή που αναφέρει τη μειονότητα ως μουσουλμανική, “δεν το λέμε εμείς. Και τη Λωζάνη, αν θυμάμαι καλά, την έχει υπογράψει και η Τουρκία. Αυτή είναι η Συνθήκη. Μπορεί να αρέσει στην Τουρκία, μπορεί να μην αρέσει στην Τουρκία, αλλά η Λωζάνη ισχύει και θα ισχύει”. Για την UNCLOS ο Έλληνας Υπουργός είπε πως “η UNCLOS είναι τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου και την έχει υπογράψει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως Ευρωπαϊκή Ένωση, και πως εάν η Τουρκία θελήσει να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα αποδεχθεί και την UNCLOS, τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας”. “Όσον αφορά το μεταναστευτικό, ειλικρινά νομίζω ότι μετά από τα γεγονότα του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου δεν θα έπρεπε η Τουρκία να κάνει μάθημα στην Ελλάδα”, είπε χαρακτηριστικά ο Νίκος Δένδιας.
Συνέχισε δε λέγοντας πως “εμείς είμαστε έτοιμοι πράγματι, όπως είπες κι εσύ, να προχωρήσουμε σε μία νέα σελίδα. Αλλά η νέα σελίδα προϋποθέτει μία αντίληψη, καμιά φορά, του τί κάνει κανείς λάθος και τί κάνει σωστό. Νομίζω, λοιπόν, ότι ήταν μάλλον όχι σωστό το συγκεκριμένο ζήτημα. Θα ήθελα λοιπόν να πω ξεκάθαρα, ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να προχωρήσει σε μία θετική ατζέντα σιγά-σιγά με την Τουρκία. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει αλλαγή των πάγιων, διαρκών θέσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, δεν σημαίνει εγκατάλειψη του ευρωπαϊκού κεκτημένου”.
Ανταπάντηση από τον Τσαβούσογλου
Στον Έλληνα Υπουργό ανταπάντησε για δεύτερη φορά ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, λέγοντας πως “οι έρευνες και οι γεωτρήσεις που έκανε η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο είναι νόμιμες και εμείς ζητούμε απλά ένα δίκαιο διαμοιρασμό”. Πρόσθεσε επίσης, πως “εάν είναι να μιλήσουμε για τη Συνθήκη της Λωζάνης, θα πρέπει να μιλήσουμε και για αποστρατιωτικοποίηση ορισμένων νησιών του Αιγαίου, τα οποία τα έχετε στρατιωτικοποιήσει. Αναφέρεστε στη Συνθήκη της Λωζάνης μόνο εκεί που σας συμφέρει”. Και συνέχισε λέγοντας πως η Τουρκία έχει επιλέξει το δρόμο του διαλόγου και των διερευνητικών επαφών και “εσείς πρέπει να αποφασίσετε εάν θέλετε να συνεχίσετε αυτόν τον καυγά. Να κρατήσουμε ζωντανό το διάλογο και τους διαύλους επικοινωνίας ανοικτούς. Εκεί χρειάζεται ένα όραμα, χρειάζεται μια απόφαση”, τόνισε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Δεύτερη ανταπάντηση του Δένδια
Στη συνέχεια ανταπάντησε και πάλι ο Νίκος Δένδιας, ρωτώντας ρητορικά για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών: “Γιατί υπάρχει στρατός στα νησιά; Υπάρχει γιατί απειλούνται από κάπου. Ο στρατός κοστίζει χρήματα. Δεν θέλουμε να χαλάμε χρήματα χωρίς λόγο. Υπάρχει κανείς να ισχυρίζεται αυτή τη στιγμή ότι δεν υπάρχει στρατιωτική απειλή και αποβατική δύναμη απέναντι από τα νησιά; Εάν δεν υπάρχει, είναι καλό να μας το πουν”. Όσον αφορά στη διαφορά εναέριου χώρου και αιγιαλίτιδας ζώνης, ο Έλληνας Υπουργός ανέφερε πως το ζήτημα υπάρχει από τη δεκαετία του 1930 και πως η Τουρκία “διαμαρτυρήθηκε για πρώτη φορά το 1975”. Έκλεισε δε την ανταπάντησή του λέγοντας πως “πρέπει να βρούμε λύσεις και μια κοινή θετική ατζέντα”, αλλά αυτό θα επιτευχθεί “εάν αντιληφθείτε και τις ευαισθησίες τις δικές μας και αν αντιληφθείτε τον τρόπο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης”.
Τσαβούσογλου: Χρειάζεται αμοιβαία κατανόηση
Κλείνοντας τη συνέντευξη Τύπου ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανέφερε πως “απαιτείται αμοιβαία κατανόηση και αυτό σημαίνει να μπορώ να μπω και στα παπούτσια του άλλου. Εμείς όμως δεν μπορέσουμε να επιλύσουμε τις δικές διαφορές, εάν συνεχίσουμε έτσι”, κατέληξε ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών.
Η επεισοδιακή συνέντευξη Τύπου επισκίασε επικοινωνιακά τη σημαντική επίσκεψη
Η πρωτοφανής ένταση και η παράκαμψη του διπλωματικού πρωτοκόλλου που σημειώθηκε στη κοινή συνέντευξη Τύπου των δυο Υπουργών επισκίασε επικοινωνιακά την ουσία της ελληνικής επίσκεψης στην Άγκυρα, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί σημαντική. Και κατά τη διάρκεια της συνάντησης Δένδια με τον Ερντογάν, αλλά και στη διευρυμένη συνάντηση των δυο αντιπροσωπειών το κλίμα ήταν “θετικό και εποικοδομητικό”, όπως ανέφερε στο Kappa News πηγή με γνώση των όσων συζητήθηκαν.
Για πρώτη φορά εδώ και σχεδόν 5 χρόνια υπήρξε ουσιαστικός πολιτικός διάλογος ανάμεσα στις δυο πλευρές για μια ευρεία γκάμα ζητημάτων κοινού ενδιαφέροντος. Προφανώς και σημαντικό μέρος των συζητήσεων καλύφθηκε από την κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά εξετάσθηκαν και άλλα θέματα όπως η ουσιαστική επαναλειτουργία της συμφωνίας για το προσφυγικό/μεταναστευτικό, η διεύρυνση των εμπορικών ανταλλαγών και η ενίσχυση των οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων μεταξύ των δυο χωρών.
Δεν είναι σαφές εάν η τουρκική πλευρά θα χρησιμοποιήσει μικροπολιτικά την ένταση της συνέντευξης Τύπου για να δυναμιτίσει ξανά το κλίμα στις διμερείς σχέσεις και να πυροδοτήσει ένα νέο γύρο έντασης. Το κλίμα πάντως που δημιουργήθηκε από το βράδυ της Πέμπτης στα τουρκικά ΜΜΕ είναι ιδιαίτερα αρνητικό για την Ελλάδα, με κεντρικό μοτίβο των αντιδράσεων ότι οι “Έλληνες πρόσβαλλαν τους οικοδεσπότες τους”. Θα ήταν πάντως λάθος κίνηση από την πλευρά της Άγκυρας να τορπιλίσει μια νέα προσέγγιση μεταξύ των δυο κρατών, επειδή ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών είχε το θάρρος να υποστηρίξει ανοικτά, αλλά χωρίς εμπάθεια, τις θέσεις της χώρας του μέσα στην πρωτεύουσα της Τουρκίας. Έτσι κι αλλιώς, όπως ανέφερε ο κ. Τσαβούσογλου, η Τουρκία είναι μια ελεύθερη χώρα που πιστεύει στην ελευθερία του λόγου. Ευκαιρία λοιπόν να το αποδείξει στην πράξη.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 1 — 16/4/2021 12:45 | Διευκρινιστική ανακοίνωση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών για τις προτάσεις θετικής ατζέντας στα ελληνοτουρκικά
Διευκρινιστική ανακοίνωση εξέδωσε το μεσημέρι της Παρασκευής το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών θέλοντας προφανώς να εστιάσει στα θετικά σημεία της επίσκεψης Δένδια και να μην μονοπωλήσει την επικοινωνία η ένταση στη συνέντευξη Τύπου. Η ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών αναφέρει συγκεκριμένα:
Η Ελλάδα, προσηλωμένη πάντα στο Διεθνές Δίκαιο και στις Ευρωπαϊκές αξίες έχει συγκεκριμένες θέσεις, οι οποίες είναι γνωστές. Αναφορικά με το σύνολο των σχέσεων με την Τουρκία, τόσο σε διμερές επίπεδο όσο και στο πλαίσιο ΕΕ-Τουρκίας, διαφωνίες υπήρχαν και υπάρχουν.
Όμως, ταυτόχρονα, όπως τονίστηκε κατά τις χθεσινές επαφές του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στην Άγκυρα, υπάρχει σαφής βούληση της κυβέρνησης Μητσοτάκη για την προώθηση μιας θετικής ατζέντας στις σχέσεις των δύο χωρών και ενός φάσματος συνεργασίας.
Ιδιαίτερα στον οικονομικό και εμπορικό τομέα, η θετική ατζέντα μπορεί να συνεισφέρει στην εμπέδωση ενός κλίματος αποκλιμάκωσης και βελτίωσης των σχέσεων. Παράλληλα εξετάσθηκε από τις δύο πλευρές η ενίσχυση των επαφών μεταξύ των δύο λαών, και στο πλαίσιο αυτό αντιλάγησαν απόψεις προς αυτή την κατεύθυνση, οι οποίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν μετά το πέρας της πανδημίας.
Η ελληνική πλευρά δια του Υφυπουργού Εξωτερικών αρμόδιου για την Οικονομική Διπλωματία, Κώστα Φραγκογιάννη, πρότεινε 15 σημεία συνεργασίας στον οικονομικό τομέα. Παράλληλα η τουρκική πλευρά πρότεινε επίσης από την πλευρά της συγκεκριμένα σημεία.
Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να εργαστούν για τα επόμενα βήματα σε αυτό τον τομέα κατά τις προσεχείς επαφές μεταξύ των δύο χωρών, σε όλα τα επίπεδα.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 2 — 16/4/2021 15:00 | Ερντογάν: Ο Υπουργός μας έθεσε τα όρια στον Δένδια
Δηλώσεις για τη συνέντευξη Τύπου Δένδια-Τσαβούσογλου έκανε την Παρασκευή ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν προσερχόμενος στο τζαμί Kerem Aydınlar της Κωνσταντινούπολης για την προσευχή της Παρασκευής. Ο Πρόεδρος της Τουρκίας δήλωσε πως “ατυχώς η συζήτηση στη συνέντευξη Τύπου εξετράπη σε άλλο επίπεδο” και πως ο Νίκος Δένδιας ήταν “προκλητικός”, αλλά “ο Υπουργός μας του έθεσε τα όρια”. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο ζήτημα της μουσουλμανικής μειονότητας, λέγοντας πως ενώ η Συνθήκη της Λωζάνης προβλέπει την εκλογή των μουφτήδων από τη μειονότητα, εν τούτοις η ελληνική Κυβέρνηση διορίζει εκείνη τους μουφτήδες. “Ενώ εμείς δεν διορίζουμε τον Πατριάρχη”, τόνισε ο Ερντογάν.