Posted by Από το Kappa Newsdesk
Αποκαλύψεις για την πολιτική της Τουρκίας έναντι της Συρίας τα τελευταία 12 χρόνια κάνει ο πρώην Τούρκος πρέσβης Ομέρ Ονχόν στο βιβλίο του “Η Συρία μέσω από τα μάτια ενός πρέσβη”, το οποίο εκδόθηκε πριν από μερικές ημέρες στην Τουρκία. Ο Τούρκος διπλωμάτης υπηρέτησε ως πολιτικός βοηθός στην τουρκική πρεσβεία στη Δαμασκό το 1988, ενώ διετέλεσε πρέσβης στη Δαμασκό από το 2009 μέχρι και το 2013 και αργότερα διορίστηκε ειδικός απεσταλμένος στη Συρία το 2014 και ακολούθως διευθυντής υποθέσεων ασφαλείας στο τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Στο βιβλίο του ο Ονχόν περιγράφει μυστικές συναντήσεις, συζητήσεις μεταξύ του Τούρκου Προέδρου Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Μπασάρ αλ-Άσαντ, συνομιλίες με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Συρίας Ουαλίντ αλ-Μοάλεμ, επιθέσεις εναντίον της τουρκικής πρεσβείας στη Δαμασκό και τις μεθόδους με τις οποίες οι συριακές μυστικές υπηρεσίες τον παρακολουθούσαν σε 24ωρη βάση.
Ο βετεράνος Τούρκος διπλωμάτης καταλήγει στο βιβλίο στο συμπέρασμα πως, παρότι οι πολεμικές συγκρούσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό τελειώσει στη Συρία, η κρίση εκεί θα συνεχιστεί για τα επόμενα χρόνια, ειδικά ύστερα από ενδείξεις ότι το Ισλαμικό Κράτος και άλλες τζιχαντιστικές ομάδες εκεί επανεμφανίζονται. Η λύση επομένως, σύμφωνα με τον Ονχόν, απαιτεί την εφαρμογή όλων των άρθρων του ψηφίσματος 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ώστε η Δαμασκός να ασκήσει την κυριαρχία της σε ολόκληρη τη συριακή επικράτεια, και την ανάδειξη μιας ηγεσίας στη χώρα που θα ενώνει όλους τους Σύρους.
Ωστόσο, συμπληρώνει ο Ονχόν, οι στρατοί και οι φιλικές πολιτοφυλακές πέντες χωρών που δρουν και επιχειρούν στη Συρία δεν θα αποσυρθούν τόσο εύκολα. “Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Τουρκία, η Ρωσία, το Ιράν και το Ισραήλ δεν θα αποσυρθούν από τη χώρα χωρίς εγγυήσεις για την προστασία των στρατηγικών τους συμφερόντων”, αναφέρει ο Τούρκος διπλωμάτης. Υπάρχει τρόπος να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των περισσότερων εμπλεκόμενων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, αλλά η εμπλοκή του Ιράν παραμένει το βασικό εμπόδιο, διότι η Τεχεράνη έχει μετατρέψει τη Συρία σε “προκεχωρημένο φυλάκιο και ακρογωνιαίο λίθο για την περιφερειακή της ατζέντα”, σύμφωνα με τον Ονχόν. Η επιρροή της Τεχεράνης έχει αυξηθεί τόσο πολύ που έχει γίνει ακόμη και πονοκέφαλος για ορισμένους Σύρους επιτελείς και υπευθύνους ασφαλείας, ακόμη και για το ίδιο το καθεστώς Άσαντ.
Από την άνθιση των τουρκοσυριακών σχέσεων, στην ανοικτή σύγκρουση
Σε δηλώσεις του στον αραβόφωνο ενημερωτικό ιστότοπο Asharq al-Awsat, ο Ονχόν δήλωσε ότι υπήρξε μάρτυρας κρίσιμων γεγονότων στις σχέσεις μεταξύ της Άγκυρας και της Δαμασκού, που χρονολογούνται από την κρίση γύρω από τον επικεφαλής του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK) Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος απελάθηκε από τη Συρία το 1998. Θυμάται επίσης την επίσκεψη του τότε Τούρκου προέδρου Αχμέτ Νετζντέτ Σεζέρ στη Δαμασκό για να εκφράσει τα συλλυπητήριά του στον Μπασάρ για τον θάνατο του πατέρα του, Προέδρου Χάφεζ αλ-Άσαντ το 2000.
Η επίσκεψη του Σεζέρ στη Δαμασκό σηματοδότησε ουσιαστικά την αρχή μιας νέας φάσης στις τουρκοσυριακές σχέσεις, αναφέρει ο Ονχόν. Οι διμερείς σχέσεις “άνθισαν όταν ήμουν πρέσβης και η Τουρκία είχε μπει στη διαδικκασία να γίνει η αγαπημένη χώρα της Συρίας”. Τον Νοέμβριο του 2009 ο Ερντογάν υποδέχθηκε τον Άσαντ στην Κωνσταντινούπολη και ανακοίνωσαν την κατάργηση της θεώρησης διαβατηρίων μεταξύ των δύο χωρών. “Αυτή η κίνηση ήταν το κορυφαίο επίτευγμα αυτών των σχέσεων”, τόνισε ο Ονχόν.
Όταν ξέσπασε η Αραβική Άνοιξη και οι διαδηλώσεις κατά της Κυβέρνησης Άσαντ την άνοιξη του 2011, η Τουρκία κατέβαλε έντονες διπλωματικές προσπάθειες για να πείσει τον Σύρο Πρόεδρο να προβεί σε κάποιες παραχωρήσεις και να ικανοποιήσει ορισμένα από τα αιτήματα των διαδηλωτών. Με αυτόν τον τρόπο, θα γινόταν “ο πεφωτισμένος μεταρρυθμιστής ηγέτης στην περιοχή και συνεπώς θα εδραίωνε τη δύναμή του”. Ο Τούρκος διπλωμάτης αναφέρει πως η κορύφωση των τουρκικών διπλωματικών προσπαθειών ήρθε σε μια επτάωρη συνάντηση μεταξύ του Άσαντ και του τότε Υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου τον Αύγουστο του 2011. Ο Ονχόν ήταν παρών σε αυτές τις συνομιλίες και ανάμεσα στις συμφωνίες που προέκυψαν από τη συνάντηση ήταν να επισκεφθεί ο ίδιος την επαρχία της Χάμα για να διασφαλίσει ότι τηρούνται οι δεσμεύσεις της συμφωνίας.
Ωστόσο στη συνέχεια αυξήθηκε η απογοήτευση στην Άγκυρα ως προς τη στάση της Δαμασκού, καθώς η συριακή Κυβέρνηση συνέχιζε να υπαναχωρεί από τις δεσμεύσεις της, και η Τουρκία δεχόταν όλο και μεγαλύτερη πίεση, ειδικά από τις ΗΠΑ και άλλους δυτικούς συμμάχους, για να διακόψει τις σχέσεις της με τον Άσαντ. Ως εκ τούτου, η θέση της Τουρκίας ως προς τη σύγκρουση στη Συρία μεταβλήθηκε. Πράγματι, την άνοιξη του 2012 η Άγκυρα και αρκετές αραβικές χώρες διέκοψαν τις σχέσεις τους με τη Δαμασκό και υποστήριξαν την αντιπολίτευση και τους αντάρτες.
Η ρωσική στρατηγική που έκρινε τον πόλεμο
Από την άλλη πλευρά, ο Ονχόν αναγνωρίζει πως το Ιράν και η Ρωσία ενήργησαν άμεσα και ταχύτατα στη Συρία. Το Ιράν δημιούργησε τη δική του γραμμή άμυνας με Σιίτες μαχητές και τη Χεζμπολά, καθώς και ιρακινές, αφγανικές και πακιστανικές πολιτοφυλακές, οι οποίες πολέμησαν στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Ωστόσο, η Ρωσία ήταν αυτή που “έπαιξε τον μεγαλύτερο ρόλο στην ανατροπή των ισορροπιών στον πόλεμο” με την παρέμβασή της το 2015. Η Μόσχα εφαρμόζει την ίδια πολεμική στρατηγική που είχε εφαρμόσει στον Καύκασο τον 19ο αιώνα και αργότερα στην Τσετσενία τον 20ο αιώνα, σημειώνει ο Τούρκος διπλωμάτης. Εν ολίγοις, η ρωσική στρατηγική βλέπει κάθε άτομο και τα πάντα ως εν δυνάμει στόχους. Το πολεμικό δόγμα της Ρωσίας δεν αναγνωρίζει παράπλευρες και πολιτικές απώλειες, και έτσι οι στρατηγοί δεν είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους. Αυτή η προσέγγιση έκανε τη μεγάλη διαφορά, εξηγεί ο Ονχόν.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για την έκβαση του πολέμου ήταν η εμφάνιση των τζιχαντιστών στη Συρία, αναφέρει ο Ονχόν. Αντί να τους βλέπει ως εμπόδιο, το καθεστώς Άσαντ απελευθέρωσε σκόπιμα τζιχαντιστές από τη διαβόητη στρατιωτική φυλακή Σεντνάγια και τους οδήγησε να σχηματίσουν ένοπλες ομάδες με στόχο τον πόλεμο κατά της Κυβέρνησης. “Δυστυχώς, αυτή η στρατηγική αποδείχθηκε επιτυχημένη”. Από τη στιγμή που εμφανίστηκε η βάρβαρη τρομοκρατική οργάνωση του Ισλαμικού Κράτους, η παγκόσμια κοινότητα έστρεψε την προσοχή της προς τα εκεί.
Η στήριξη των ΗΠΑ στους Κούρδους έπληξε τη θέση της Τουρκίας
Μετά από μια διαρκή διστακτικότητα ως προς τη στάση τους στη Συρία, τη μια φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες ενήργησαν αποφασιστικά ήταν όταν επέλεξαν τις Κουρδικές Λαϊκές Μονάδες Προστασίας (YPG) ως τοπικό τους εταίρο, εις βάρος των αμερικανοτουρκικών σχέσεων αλλά και της θέσης της Τουρκίας στη συριακή σύγκρουση, αναφέρει ο Ονχόν. Ο πρέσβης μιλά στο βιβλίο του για ένα “ταραχώδες τρίγωνο” που περιλαμβάνει την Τουρκία, το κουρδικό YPG και τις ΗΠΑ. Αναφέρεται επίσης στην προσφυγική κρίση της Συρίας, τη “χειρότερη μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο”, και το πως ο εμφύλιος της Συρίας έχει γίνει μέρος της εσωτερικής πολιτικής σύγκρουσης στην Τουρκία.
“Η Τουρκία μπορεί να έχει κάνει και κάποια λάθη”
Ο Ονχόν τονίζει πως η Τουρκία “δεν μπορεί να γυρίσει την πλάτη της στις εξελίξεις στη Συρία. Πρέπει αφενός να προστατευθεί και ταυτόχρονα πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για να τερματίσει τον πόλεμο. Εν τω μεταξύ, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η Τουρκία, όπως και οποιαδήποτε άλλη χώρα, μπορεί να έχει κάνει και κάποια λάθη”. Η επαρχία Ίντλιμπ, στην οποία διαμένουν 4 εκατομμύρια άνθρωποι, οι μισοί από τους οποίους είναι πρόσφυγες, είναι μια “ωρολογιακή βόμβα”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ονχόν. Υπάρχουν μεγάλες ανησυχίες για το τι θα γίνει με τους χιλιάδες τζιχαντιστές αντάρτες της Hay’at Tahrir al-Sham, που είναι ο τοπικός κλάδος της Αλ-Κάιντα, αλλά και με τους πρόσφυγες εκεί σε περίπτωση που η Κυβέρνηση Άσαντ, η Ρωσία και το Ιράν αποφασίσουν να πραγματοποιήσουν μια μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση εκεί. Το μόνο μέρος διαφυγής για αυτούς είναι η Τουρκία, η οποία είναι και το μοναδικό τους πέρασμα προς την Ευρώπη.