Posted by 
Γράφει ο Γιαβούζ Μπαϊντάρ
Η εκστρατεία δαιμονοποίησης κατά των καλλιτεχνών και της κοσμικής μουσικής βρήκε νέο στόχο: Το “μικρό σπουργίτι”. Ο νέος “δημόσιος εχθρός” είναι ο Σεζέν Ακσού, ένα ζωντανό μνημείο, μια εικόνα της τουρκικής ποπ μουσικής που έχει αγαπηθεί από εκατομμύρια ανθρώπους στην Τουρκία και αλλού.
Τώρα όμως, και ενώ εξελίσσονται τα γεγονότα από την Παρασκευή, δαιμονοποιείται και στοχοποιείται απευθείας από τον ίδιο τον Πρόεδρο Ερντογάν. Μετά την προσευχή της Παρασκευής στην Κωνσταντινούπολη, ο Ερντογάν ανέβηκε στον άμβωνα (μιχράμπ) του τεμένους και εκφώνησε μια ομιλία, απειλώντας ανοιχτά τη Σεζέν Ακσού, αναφέροντας ότι “θα της ξεριζώσει τη γλώσσα”.
Η νέα αυτή δημόσια διαμάχη αφορά στον Αδάμ και την Εύα, τους οποίους αναφέρει η Ακσού σε ένα τραγούδι. Η οργή στους ισλαμιστικούς κύκλους ξέσπασε πριν από λίγες μέρες, όταν η Τουρκάλα τραγουδίστρια αναδημοσίευσε στα social media το τραγούδι “How Wonderful Is It To Live”, το οποίο είχε κυκλοφορήσει το 2017. Ξαφνικά, μετά από τόσα χρόνια, φαίνεται ότι φανατικές φιλοκυβερνητικές ομάδες ανακάλυψαν έγκλημα στους εξής στίχους: “Καβάλα σ’ένα gizmo/πηγαίνοντας προς την αποκάλυψη/χαιρετίσματα στους άσχετους Αδάμ και Εύα”.
Και ξέσπασε κανονική κόλαση. Μια ομάδα υπό την ηγεσία ενός συντηρητικού δικηγόρου κατέθεσε μήνυση εναντίον της, ισχυριζόμενη ότι η Ακσού “υπονόμευσε τις θρησκευτικές αξίες και προσέβαλε τον προφήτη Αδάμ για να υποδαυλίσει το μίσος”. Αυτό ήταν μόνο η αρχή. Αμέσως μετά ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο ηγέτης του υπερεθνικιστικού κόμματος, MHP, παρενέβη στο ζήτημα απειλώντας την Ακσού: “Αν είσαι σπουργίτι, να φέρεσαι σαν σπουργίτι, όχι σαν κοράκι”. Ακολούθησαν αρκετές φωνές από τον εταίρο του MHP στην εξουσία, το AKP. “Φτάνει! Σταμάτα να προσβάλλεις τις ιερές μας αξίες!”, δήλωσε ένα στέλεχος του AKP.
Το έπος αυτό πήρε μια άλλη φαύλη τροπή όταν η πανίσχυρη “Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων” (Diyanet), η οποία εκπροσωπεί μόνο το σουνιτικό τμήμα στην Τουρκία εις βάρος των άλλων δογμάτων, δημοσίευσε μια δήλωση κατηγορώντας την Ακσού ότι δεν σέβεται τις θρησκευτικές αξίες και τα ιερά πρόσωπα. Ενθαρρυμένοι και ενισχυμένοι από τις δημόσιες απειλές, οι οποίες εξελίχθηκαν σε εκστρατεία μίσους, ένας όχλος που αυτοαποκαλείται “Κίνημα Εθνικής Επιβίωσης” (Milli Beka) συγκεντρώθηκε έξω από το σπίτι της Ακσού, αποδοκιμάζοντάς την με συνθληματα και χρησιμοποιώντας απειλητικές εκφράσεις. Δεν υπήρξαν αντιδράσεις από τις αρχές.
Και την Παρασκευή, μπήκε στη σκηνή ο Ερντογάν. Στο τζαμί, ανεβαίνοντας στον άμβωνα, δεν δίστασε να εκφωνήσει πολιτική ομιλία. Με τον ιμάμη να στέκεται στο πλευρό του, έθεσε το θέμα της Ακσού. “Δεν έχουν τέλος αυτές οι προσβολές. Εσείς θα πρέπει να σταθείτε ενάντιοι σε όλα αυτά”, είπε απευθυνόμενος στους πιστούς στο τέμενος. “Καμία γλώσσα δεν μπορεί να τολμήσει να αγγίξει τον προφήτη Αδάμ. Και, όταν έρθει η ώρα, είναι καθήκον μας να ξεριζώσουμε αυτές τις γλώσσες!”.
Αυτή ήταν ξεκάθαρα ρητορική μίσους από την κορυφαία πολιτειακή και πολιτική προσωπικότητα στην Τουρκία, ο οποία θα έπρεπε, δεδομένων των αυξανόμενων κοινωνικών εντάσεων στην Τουρκία, να θεωρηθεί ως καθαρή υποκίνηση μίσους και υποκίνηση τέλεσης εγκλήματος.
Με την εξέλιξη αυτού του ανησυχητικού επεισοδίου, αναδύεται και πάλι το βαθύ κοινωνικό χάσμα στη χώρα. Η Ακσού μπορεί να ξαφνιάστηκε βλέποντας ότι πολύ λίγοι ήταν αυτοί που την υποστήριξαν στο δικαιώμά για καλλιτεχνική έκφραση. Μόνο ο Δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου και ένας μικρός κύκλος φίλων μουσικών, όπως οι αστέρες της ποπ Μουσταφά Σαντάλ, Σίλα, Ταρκάν και ο Ζουλφού Λιβανελί ύψωσαν το ανάστημά τους. Το μεγαλύτερο μέρο της μουσικής κοινότητας της Τουρκίας παρέμεινε σιωπηλό. Αυτό είναι το αίσθημα στην Τουρκία.
“Δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε πια εδώ, Γιαβούζ. Αναρωτιέμαι πώς θα είναι δυνατόν να ζήσω σε αυτή τη χώρα από εδώ και πέρα. Σε όποιο μέρος και αν κοιτάξω, βλέπω μόνο εφιάλτες”, μου είπε στο τηλέφωνο ένας από τους πιο διάσημους συνθέτες ροκ και ποπ της Τουρκίας, που ήθελε να παραμείνει ανώνυμος.
Η Σεζέν Ακσού είναι απομονωμένη στο σπίτι της και σιωπά, ελπίζοντας ίσως ότι η καταιγίδα θα καταλαγιάσει. Μπορεί όμως και όχι μετά την παρέμβαση του Ερντογάν. Μπορεί πιθανότατα να βρεθεί αντιμέτωπη με μια δικαστική υπόθεση. Ίσως χρειαστεί να αποφύγει τις συναυλίες και τις δημόσιες εμφανίσεις, δεδομένου ότι οι έξαλλοι υποστηρικτές του καθεστώτος θέλουν να τη λιντσάρουν δημοσίως.
Η δαιμονοποίηση των καλλιτεχνών, γνωστών για τις κοσμικές, αριστερές, μεταρρυθμιστικές θέσεις τους, δεν είναι κάτι καινούργιο. Είναι μια συνεχής αλλά ταχέως κλιμακούμενη τάση στην Τουρκία. Μέρες πριν από το επεισόδιο με την Ακσού, ο Ταρκάν, άλλο ένα σύμβολο της τουρκικής ποπ, απειλήθηκε από ζηλωτές που ισχυρίστηκαν ότι στο τραγούδι του, η λέξη “djuppa” (που σημαίνει κάτι σαν “άλμα”) αποκάλυπτε δήθεν την επιθυμία του καλλιτλεχνη για “χούντα”. Πρόσφατα, το BabaZula, ένα διάσημο τουρκικό ψυχεδελικό λαϊκό συγκρότημα, είχε μια επιτυχή αντιδικία με τη ψηφιακή πλατφόρμα Spotify, η οποία όπως ισχυρίστηκε το συγκρότημα είχε αφαιρέσει το τραγούδι τους “Don’t Obey” (“Μην υπακούτε”) από τις λίστες αναπαραγωγής. Το τραγούδι τελικά επανήλθε στις λίστες, αλλά ο ανατριχιαστικός απόηχος του επεισοδίου έχει επηρεάσει ήδη τους Τούρκους μουσικούς.
Η στόχευση της Ακσού είναι ένα σημείο καμπής στις εκστρατείες μίσους, που όλο και περισσότερο εγείρουν ανησυχίες ως προς την “ταλιμπανοποίηση” της Τουρκίας. Το ζήτημα είναι πως φαίνεται ιδιαίτερα “χρήσιμο” για το καθεστώς του Ερντογάν να κρατά βαθιά τη σφήνα στις κοινωνικές διαφορές, ιδιαίτερα απέναντι σε πολύ δημοφιλείς προσωπικότητες του “στρατοπέδου της αντιπολίτευσης”. Σε αυτό το πλαίσιο, η Σεζέν Ακσού, με παρελθόν ως “κόρη της πόλης της Σμύρνης”, μιας πόλης της οποίας το παρατσούκλι είναι “άπιστος” (gavur) λόγω ενός πολυπολιτισμικού ιστού αιώνων, θεωρείται η τέλεια επιλογή.
Από τότε που μπήκε στη σκηνή της τουρκικής ποπ μουσικής από το 1975 και μετά, υπήρξε ένθερμη υποστηρικτής των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, του αγώνα των γυναικών για ισότητα και των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Υποστήριξε τις κουρδικές ειρηνευτικές συνομιλίες και τη συνταγματική μεταρρύθμιση. Ήταν η πρώτη καλλιτέχνιδα που ήταν παρούσα όταν οι σημαίες LGBT κυμάτισαν στη σκηνή σε μια συναυλία το 2013, και έτσι αναδείχθηκε σε πρόσωπο-σύμβολο των ομοφυλοφίλων στην Τουρκία.
Πριν από δέκα περίπου χρόνια, την εποχή των μεταρρυθμίσεων για ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή ¨Ενωση, η Ακσού έδωσε μια θρυλική, αξέχαστη συναυλία στην Έφεσο, συγκεντρώνοντας τραγουδιστές από την Ανατολίας στα Κουρδικά, Αρμενικά, Αραβικά, Ποντιακά, Λαδίνο κλπ. Αυτό και μόνο το παλμαρέ είναι υπεραρκετό για να γίνει θύμα ενός κυνηγιού μαγισσών στη σημερινή Τουρκία.
Μιλάμε για μια ντίβα που μαζί με την Άιντα Πεκάν και τον MFO έθεσαν τα θεμέλια της σύγχρονης τουρκικής ποπ, πουλώντας πάνω από 40 εκατομμύρια δίσκους. Πριν από λίγο καιρό, το NPR την ανακήρυξε “Μια από τις 50 Μεγάλες Φωνές στη Γη”. Μπορεί να συγκριθεί ίσως με την Εντίθ Πιάφ (το παρατσούκλι της παραπέμπει στη Γαλλίδα τραγουδίστρια), την αείμνηστη Φαϊρούζ από τον Λίβανο και τη σπουδαία Maria Bethania από τη Βραζιλία.
Στην Κωνσταντινούπολη ήταν γειτόνισσα μου. Η τελευταία φορά που την είδα ήταν σε ένα πάρτι ενός στενού κύκλου προς τιμήν του Ορχάν Παμούκ μετά την απονομή του βραβείου Νόμπελ. Ήταν τέλη του 2006, ή τις πρώτες μέρες του 2007, δεν μπορώ να θυμηθώ ακριβώς. Πόσο χαρούμενη και αισιόδοξη ήταν τότε για το μέλλον της Τουρκίας όταν κουβεντιάζαμε.
Δεν μπορούσε να φανταστεί ότι όλα τα παραδεισένια όνειρα για τη χώρα της, της οποίας ήταν η φωνή, θα κατέρρεαν και θα αντιμετώπιζε έναν πραγματικό εφιάλτη από ζηλωτές, λόγω των χαριτωμένα χλευαστικών στίχων της για τον Αδάμ και την Εύα.
Για έναν καλλιτέχνη του κόσμου, αυτή είναι μια κόλαση. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να την πάρει κάτω από τα φτερά της και να της δείξει ότι δεν είναι μόνη. Αυτό που αντιμετωπίζουμε καθημερινά στην Τουρκία, όσον αφορά τον πολιτισμό και τις τέχνες, είναι μεσαιωνικό. Είναι το déjà vu της εποχής της Ιεράς Εξέτασης.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο Ahval News και αναδημοσιεύεται στο Kappa News με άδεια του πνευματικού δημιουργού.