Posted by 
Γράφει ο Εφράιμ Ίνμπαρ*
Τα τελευταία χρόνια η Κύπρος, η Ελλάδα και το Ισραήλ έχουν διευρύνει σημαντικά τις πολιτικές, ενεργειακές και στρατιωτικές τους σχέσεις.
Οι πολιτικές ηγεσίες των τριών χωρών συνεδριάζει από κοινού τακτικά. Συντονίζουν τις ενεργειακές τους πολιτικές, ιδιαίτερα στα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Επιπλέον, ίδρυσαν το Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (East Mediterranean Gas Forum – EMGF), συμπεριλαμβανομένων της Αιγύπτου, της Ιταλίας, της Ιορδανίας και της Παλαιστινιακής Αρχής. Το Φόρουμ εξελίχθηκε σε μια πλατφόρμα περιφερειακής συνεργασίας για την ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μεσόγειο.
Επιπλέον, τα τρία κράτη πραγματοποιούν διάφορες στρατιωτικές ασκήσεις βελτιώνοντας τις αμυντικές τους δυνατότητες. Πρόσθετες συνέργειες σε άλλους τομείς εδραιώνουν αυτή την ευθυγράμμιση, η οποία έχει πολιτικές και στρατηγικές συνέπειες. Για παράδειγμα, συνέβαλε στην αλλαγή της πολιτικής της Τουρκίας έναντι των “Συμφωνιών του Αβραάμ” και έναντι του Ισραήλ.
Απαιτείται πλέον μια πιο συνεκτική ατζέντα κοινής εξωτερικής πολιτικής για την ενίσχυση της στρατηγικής σημασίας της εταιρικής σχέσης Αθήνας-Ιερουσαλήμ-Λευκωσίας. Το πρώτο θέμα της ημερήσιας διάταξης είναι ο καλύτερος συντονισμός στην Ουάσιγκτον για την ευαισθητοποίηση των Ηνωμένων Πολιτειών στις περιφερειακές πραγματικότητες, καθώς οι τρεις χώρες δεν φαίνεται να έχουν μια συνεκτική πολιτική έναντι αυτής της περιοχής.
Η Ουάσιγκτον έχει εμμονή με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην προσέγγισή της στην Αίγυπτο, το πιο σημαντικό αραβικό κράτος. Στη Λιβύη, κλίνει προς τα ισλαμιστικά στοιχεία. Το αποκορύφωμα της στρατηγικής μυωπίας ήταν η ακύρωση της υποστήριξης των ΗΠΑ στον αγωγό EastMed (για υποτιθέμενους περιβαλλοντικούς λόγους), ο οποίος σχεδιαζόταν να μεταφέρει ενέργεια στην Ευρώπη λίγες εβδομάδες πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας, και προκάλεσε έτσι μια ενεργειακή κρίση.
Η Κυβέρνηση Μπάιντεν χρειάζεται μια καλύτερη εστίαση όταν ασχολείται με την περιοχή. Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες στρέφουν την προσοχή τους στην Κίνα για ευνόητους λόγους, η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου θα ελκύει όλο και λιγότερο το αμερικανικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, η αύξηση των τιμών της ενέργειας μπορεί να επιβραδύνει την αμερικανική αποχώρηση από την ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Αυτή η περίοδος θα πρέπει να αξιοποιηθεί για να διασφαλιστεί μια καλύτερη αμερικανική κατανόηση της αξίας της τριμερούς ευθυγράμμισης. Η επικείμενη επίσκεψη του Προέδρου Τζο Μπάιντεν στο Ισραήλ είναι μια ευκαιρία να ενισχυθεί η αμερικανική κατανόηση της χρησιμότητας της ευθυγράμμισης της Ανατολικής Μεσογείου.
Ευθυγράμμιση με την Αίγυπτο, όχι με την Τουρκία
Το δεύτερο θέμα της κοινής ημερήσιας διάταξης αφορά την Αίγυπτο, μέλος του EMGF και ιστορικό αντίπαλο της Τουρκίας. Επιπλέον, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν προωθήσει στρατιωτικές σχέσεις με την Αίγυπτο ενόψει των απειλών ασφαλείας και για να ενισχύσουν στην υπεράσπιση των συμφερόντων τους στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ωστόσο, η Αίγυπτος είναι απρόθυμη να ενταχθεί στην ελληνική ευθυγράμμιση με το Ισραήλ, παρά τη σημαντική βελτίωση των σχέσεων Καΐρου-Ιερουσαλήμ. Απαιτούνται επιπλέον προσπάθειες για την ενσωμάτωση της Αιγύπτου στον σχηματισμό. Η συμμετοχή της Αιγύπτου στον όμιλο θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα επωφελής και για τα τέσσερα κράτη.
Το τρίτο κοινό ζήτημα είναι η Τουρκία, μια αναθεωρητική δύναμη που εμφορείται από νεο-οθωμανικές και ισλαμιστικές παρορμήσεις. Η συμπεριφορά της έχει μετριαστεί για διάφορους λόγους, αλλά όσο ηγέτης της είναι ο Ταγίπ Ερντογάν, οι πιθανότητες για ακρότητες είναι μεγάλες.
Ωστόσο, η έξοδος των ΗΠΑ από την περιοχή και η αποδυναμωμένη Ρωσία παρέχουν μεγαλύτερη ελευθερία δράσης στην Τουρκία (και σε άλλες περιφερειακές δυνάμεις). Ο πόλεμος της Ουκρανίας υπογράμμισε τη στρατηγική σημασία της τοποθεσίας της Τουρκίας. Επιπλέον, οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να διστάζουν να πιέζουν την Άγκυρα, για να αποφύγουν την μετακύλισή της στον εναγκαλισμό της Ρωσίας. Αυτές οι εξελίξεις θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τον τουρκικό τυχοδιωκτισμό. Η συγκράτηση της Τουρκίας θα συνεχίσει να αποτελεί σημαντική πρόκληση.
Ένα τέταρτο κοινό ζήτημα σχετίζεται με τη νέα ομάδα “Τετράδα Δυτικής Ασίας” (West Asia Quad), με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ινδία, το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ). Το Νέο Δελχί επιχειρεί να οικοδομήσει μια εναλλακτική στο κινεζικό σχέδιο “Belt and Road”, διασυνδέοντας την Ινδία με τη Μεσόγειο μέσω των ΗΑΕ και του Ισραήλ.
Ένα τέτοιο εγχείρημα θα κάνει πιο αγαπητούς τους συμμετέχοντες απέναντι στην Ουάσιγκτον. Το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τα ελληνικά έθνη (Ελλάδα και Κύπρος) θα πρέπει να προωθήσουν αυτήν την εναλλακτική. Επιπλέον, η εδραίωση αυτής της τετράδας θα ενισχύσει τις Συμφωνίες του Αβραάμ, οι οποίες είναι ακόμη καινούργιες και εύθραυστες. Οι λαοί στον Περσικό Κόλπο δεν έχουν ακόμη εσωτερικεύσει τα εγγενή πλεονεκτήματα της αναγνώρισης του εβραϊκού κράτους. Επιπλέον, οι Συμφωνίες του Αβραάμ εξαρτώνται από το αν το Ισραήλ θα εκπληρώσει την προσδοκία ότι θα τερματίσει την απειλή που εκπηγάζει από το Ιράν.
Η Ουκρανία μας υπενθύμισε ότι ο πόλεμος εξακολουθεί να είναι μια επιλογή πολιτικής ακόμη και στην Ευρώπη. Η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή είναι περιοχές με περισσότερες συγκρούσεις και πολεμικές από ό,τι η Ευρώπη.
Δυστυχώς, το διεθνές δίκαιο και οι εγγυήσεις ασφαλείας έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές στην αποτροπή επιθετικών κρατών. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη για εκείνους που αντιλαμβάνονται την αιώνια χαοτική φύση του διεθνούς συστήματος όπου δεν υπάρχει ένας διεθνής χωροφύλακας για τη διατήρηση του νόμου και της τάξης.
Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη που ανήκουν στη γραμμή Αθήνας-Ιερουσαλήμ-Λευκωσίας πρέπει να προετοιμαστούν για πόλεμο χωρίς αυταπάτες. Παρότι οι τριμερείς ευθυγραμμιστικές σχέσεις των τριών χωρών πρέπει να ενισχυθούν, αξίζει να θυμόμαστε ότι δεν πρόκειται για μια στρατιωτική συμμαχία. Το μοντέλο θα πρέπει να είναι το Ισραήλ και πρέπει να υπάρξει αντιγραφή του ισραηλινού δόγματος της αυτοδύναμης επάρκειας ασφάλειας. Κάθε κράτος πρέπει να επενδύσει στην άμυνά του και να ενισχύσει τις στρατιωτικές του δυνατότητες και την αποτροπή. Η αδυναμία πάντα προκαλεί επιθετικότητα.
Η εφαρμογή αυτής της ατζέντας αποτελεί επιτακτική ανάγκη εθνικής ασφάλειας για την ευθυγράμμιση των τριών χωρών και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να την προωθήσουν ενεργά. Επιπλέον, η συνεργασία αυτή θα μπορούσε να προσφέρει μια κάποια σταθερότητα σε μια κακή γειτονιά. Η Αθήνα και η Ιερουσαλήμ, οι θεμέλιοι λίθοι του δυτικού πολιτισμού, πρέπει να δείξουν το δρόμο στον υπόλοιπο κόσμο.
*Ο Καθηγητής Εφράιμ Ίνμπαρ είναι Πρόεδρος του Jerusalem Institute for Strategy and Security, ιδρυτικό μέλος του Israel-Hellenic Forum και Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan, ενώ ειδικεύεται μεταξύ άλλων στη μελέτη του στρατηγικού δόγματος του Ισραήλ και των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων.
*Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στον ιστότοπο του Jerusalem Institute for Strategy and Security.