Posted by 
Γράφει ο Γιάννης Κουτσομύτης
Η αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη στο άρθρο του στους Times, την Frankfurter Allgemeine Zeitung και τον Le Monde για την ύπαρξη “έγγραφης συμφωνίας” ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα μετά τη μεσολάβηση του Βερολίνου, προκάλεσε εντύπωση, καθώς ήταν η πρώτη φορά που η ελληνική Κυβέρνηση δημοσιοποίησε το απότελεσμα των απόρρητων συζητήσεων που πραγματοποιήθηκαν ανάμεσα στις δυο Κυβερνήσεις στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου και στις αρχές Αυγούστου, μετά την τριμερή συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο στις 12 Ιουλίου ανάμεσα στη διπλωματική σύμβουλο του Πρωθυπουργού Ελένη Σουρανή, τον εκπρόσωπο της τουρκικής Προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν και τον σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής της Άνγκελα Μέρκελ, Γιαν Χέκερ.
Ο Σύριζα και το ΚΙΝΑΛ κατηγόρησαν την Κυβέρνηση για “μυστική διπλωματία”, ενώ το Μέγαρο Μαξίμου μέσω του κυβερνητικού εκπροσώπου απάντησε πως τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν πλήρως ενημερωθεί για τις κινήσεις της Κυβέρνησης με την Άγκυρα. Από τα τέλη Αυγούστου πάντως υπήρχαν πληροφορίες πως πριν από την αιφνιδιαστική υπογραφή στις 6 Αυγούστου της συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, υπήρχε συμφωνία ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα για την έναρξη διερευνητικών επαφών και πως η συμφωνία χάλασε με απόφαση του Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθώς θεώρησε πως η συμφωνία Αθήνας-Καΐρου ήταν “deal breaker”. Η Süddeutsche Zeitung ανέφερε σε άρθρο της στις 30 Αυγούστου, πως οι συζητήσεις ανάμεσα στην ελληνική και την τουρκική Κυβέρνηση είχαν προχωρήσει τόσο πολύ, που υπήρχε συμφωνία για την έναρξη των περίφημων διερευνητικών επαφών και την εφαρμογή ενός μορατόριουμ στην Ανατολική Μεσόγειο και πως στις 7 Αυγούστου θα γίνονταν σχετικές ανακοινώσεις από τις δυο Κυβερνήσεις. Ο ίδιος ο Ερντογάν, σε δηλώσεις του στις 7 Αυγούστου (την επομένη της υπογραφής της συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου) δήλωσε πως μετά από τη μεσολάβηση της Άνγκελα Μέρκελ είχε δεχθεί να συζητήσει για συμφωνία με την Ελλάδα, “παρότι δεν εμπιστεύομαι τους Έλληνες διότι δεν τηρούν το λόγο τους”, και πως οι συζητήσεις είχαν ξεκινήσει, “αλλά βλέπετε τι έγινε”.
Η “έγγραφη συμφωνία” αφορούσε δυο ξεχωριστές ανακοινώσεις
Τι συμφωνήθηκε όμως πραγματικά ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα τον Αύγουστο; Σύμφωνα με πηγές του Kappa News στο Βερολίνο και την Αθήνα, η ελληνική και η τουρκική Κυβέρνηση, με τη μεσολάβηση της γερμανικής Καγκελαρίας, κατέληξαν την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου σε μια συμφωνία η οποία συμπεριλάμβανε ένα μορατόριουμ σε έρευνες για ενεργειακά κοιτάσματα και στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή του Καστελόριζου, την έναρξη εφαρμογής Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και την έναρξη διερευνητικών επαφών για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η συμφωνία δεν συμπεριλάμβανε την συνυπογραφή ενός κοινού εγγράφου, αλλά το κείμενο δυο ξεχωριστών ανακοινώσεων, τις οποίες θα έδιναν στη δημοσιότητα το Μέγαρο Μαξίμου και η τουρκική Προεδρία στις 7 Αυγούστου. Στις ανακοινώσεις αυτές θα γινόταν λόγος για την έναρξη εφαρμογής Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και έναρξη των διερευνητικών επαφών, ενώ υπήρχε “προφορική συμφωνία” για μορατόριουμ διάρκειας μερικών εβδομάδων στις έρευνες και τις στρατιωτικές ασκήσεις.
Συμφωνία επί της διαδικασίας
Από τις πληροφορίες αυτές προκύπτει το συμπέρασμα πως η “μυστική διπλωματία”, στην οποία αναφέρθηκε ο Σύριζα και το ΚινΑλ, αφορά στη διαδικασία για τους όρους έναρξης διαλόγου ανάμεσα στις δυο χώρες και όχι στην ουσία των επίμαχων ζητημάτων. Όσον αφορά μεν τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, πρόκειται για περίπου 20 σημεία που στην συντριπτική τους πλειοψηφία είχαν συμφωνηθεί τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2019 από την προηγούμενη Κυβέρνηση και η εφαρμογή τους πάγωσε μετά τη σύναψη του μνημονίου Ερντογάν-Σαράζ τον περασμένο Νοέμβριο. Για το πλαίσιο δε των διερευνητικών επαφών είχε υιοθετηθεί το φορμάτ των διερευνητικών επαφών των αρχών της δεκαετίας του 2000, όταν οι δυο χώρες συζητούσαν για τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο.