Posted by 
Γράφει ο Γιάννης Κουτσομύτης
Σε γενικότερη κρίση ασφάλειας στην Μεσόγειο κινδυνεύει να εξελιχθεί το περιστατικό με την απόπειρα νηοψίας από την γερμανική φρεγάτα Hamburg της ευρωπαϊκής Επιχείρηση IRINI στο τουρκικό φορτηγό πλοίο Rosaline A στα ανοιχτά της Βεγγάζης. Η Άγκυρα πυροδοτεί την ένταση κατηγορώντας την Γερμανία, την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση για προσβολή της κυριαρχίας της και για μονομερή συμπεριφορά στους ελέγχους για το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη και το κυριότερο, απειλεί ανοικτά με αντίποινα.
Η Επιχείρηση IRINI αποτελεί μια αεροναυτική στρατιωτική επιχείρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό την εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την απαγόρευση προμήθειας όπλων προς τις εμπόλεμες πλευρές στη Λιβύη.
Το απόγευμα της Κυριακής η ηγεσία της Επιχείρησης έδωσε εντολή στη γερμανική φρεγάτα Hamburg να πραγματοποιήσει νηοψία και έλεγχο στο φορτηγό πλοίο Rosaline A, το οποίο έφερε τουρκική σημαία και έπλεε 160 ναυτικά μίλια βόρεια της Βεγγάζης και είχε προορισμό τη Μισράτα στη Λιβύη. Για το συγκεκριμένο πλοίο υπήρχαν βάσιμες υποψίες ότι μεταφέρει όπλα και πυρομαχικά στους ισλαμιστές μαχητές που έχουν βάση τη Μισράτα και πολεμούν στο πλευρό της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας υπό τον Φαγιέντ αλ-Σαράζ. Τον τελευταίο χρόνο το Rosaline A είχε πραγματοποιήσει δεκάδες μεταφορές φορτίων ανάμεσα στην Τουρκία και την δυτική Λιβύη. Εμπιστευτικό έγγραφο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέφερε ότι το πλοίο πιθανότατα μετέφερε οπλισμό, ενώ αναφορές για το συγκεκριμένο πλοίο είχαν γίνει και από επιθεωρητές του ΟΗΕ.
Η Επιχείρηση IRINI με ανακοίνωσή της δήλωσε πως υπήρξε ενημέρωση των τουρκικών αρχών για την απόφαση να πραγματοποιηθεί νηοψία στο Rosaline A, όπως προβλέπει το διεθνές δίκαιο και οι διεθνείς διατάξεις για την ναυσιπλοΐα, και πως, ενώ είχαν παρέλθει τέσσερεις ώρες από την ειδοποίηση, οι τουρκικές αρχές δεν είχαν δώσει κάποια απάντηση. Την επιχείρηση νοηψίας πραγματοποίησαν στρατιώτες ειδικών δυνάμεων από τη γερμανική φρεγάτα Hamburg, οι οποίοι ξεκίνησαν τον έλεγχο του φορτίου του πλοίου. Λίγη ώρα αργότερα όμως η τουρκική Κυβέρνηση απέστειλε απάντηση στο αρχηγείο της Επιχείρησης IRINI δηλώνοντας πως απαγορεύει την πραγματοποίηση της νηοψία, και το αρχηγείο της Επιχείρησης έδωσε εντολή στον πλοίαρχο της γερμανικής φρεγάτας να σταματήσει την νηοψία στο Rosaline A.
Οργισμένη αντίδραση της Τουρκίας
Στο περιστατικό αντέδρασε έντονα η Τουρκία με δήλωση του εκπροσώπου του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών Χαμί Ακτσόι, ο οποίος χαρακτήρισε την νοηψία παράνομη, καθώς “δεν είχε δοθεί σχετική άδεια από το κράτος του οποίου τη σημαία έφερε το πλοίο”. Ο Ακτσόι αρνήθηκε ότι οι τουρκικές αρχές είχαν ειδοποιηθεί για την νηοψία και διαμαρτυρήθηκε για το γεγονός ότι οι κομάντος της γερμανικής φρεγάτας έθεσαν το πλήρωμα του πλοίου υπό περιορισμό, “σαν να επρόκειτο για εγκληματίες”. Πρόσθεσε δε πως η Επιχείρηση IRINI είναι μονομερής και ελέγχει μόνο πλοία που κατευθύνονται στη δυτική Λιβύη, ενώ ισχυρίστηκε πως η Επιχείρηση δεν πραγματοποιεί νηοψίες στα πλοία που κατευθύνονται στα λιμάνια που ελέγχει η Βουλή στην ανατολική Λιβύη και ο Εθνικός Στρατός υπό τον Στρατάρχη Χάφταρ. Η Επιχείρηση IRINI όμως μόλις 4 τέσσερεις ημέρες πριν από το περιστατικό με το Rosaline A είχε πραγματοποίησει νοηψία σε πλοίο που κατευθυνόταν στο Τομπρούκ της ανατολικής Λιβύης.
Το νομικό παράθυρο για την μεταφορά όπλων από την Τουρκία
Η Τουρκία απαίτησε τη διακοπή της νηοψίας βασισμένη σε συγκεκριμένη διατύπωση της απόφασης 2292 του Συμβουλίου Ασφαλείας από τον Ιούνιο του 2016, σύμφωνα με την οποία δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν νηοψίες σε πλοία που τελούν υπό κρατική ασυλία. Αυτή η δικαιολογία που προέβαλε η Τουρκία και τον περασμένο Ιούνιο, όταν η ελληνική φρεγάτα Σπέτσαι επιχείρησε να πραγματοποιήσει νηοψία στο εμπορικό πλοίο Cirkin, το οποίο συνοδευόταν από τουρκικά πολεμικά πλοία. Η νομική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξέδωσε τότε γνωμάτευση, σύμφωνα με την οποία όσα εμπορικά πλοία επικαλούνται “κρατική ασυλία” δεν μπορούν να ελεγχθούν από τις δυνάμεις της Επιχείρησης IRINI.
Διαβάστε εδώ αποκλειστικά από το Kappa News την νομική γνωμάτευση της ΕΕ για τα όρια πραγματοποίησης νηοψιών από την Επιχείρηση Irini:
Ανίσχυρη η Επιχείρηση Irini έναντι της Τουρκίας
Από την νομική γνωμάτευση της ΕΕ φαίνεται καθαρά ότι η Επιχείρηση IRINI δεν έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τουρκικά πλοία ή πλοία υπό σημαία τρίτης χώρας αλλά για τα οποία η Τουρκία επικαλείται κρατική ασυλία. Οι προφανείς μεταφορές όπλων από την Άγκυρα διενεργούνται βέβαια υπό τον μανδύα της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, παρότι θα μπορούσε κάλλιστα η Τουρκία να συνεργάζεται για αυτό τον σκοπό με τα Ηνωμένα Έθνη, τα έχουν και την ευθύνη της διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λιβύη. Αντ’΄αυτού επιλέγει να ενεργεί μονομερώς και να μην αποδέχεται διεθνή έλεγχο στα πλοία της. Όλα αυτά βέβαια τα γνωρίζουν πολύ καλά όλοι οι διεθνείς παράγοντες και τα Ηνωμένη Έθνη και έχουν ενημερωθεί αρμοδίως τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες. Παρ’ όλα αυτά καμία κίνηση δεν έχει υπάρξει μέχρι στιγής είτε σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών, είτε σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία για αυτήν της την συμπεριφορά. Ενδεχομένως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 10/11 Δεκεμβρίου να λάβει κάποιες αποφάσεις, αλλά εάν συμβεί κάτι τέτοιο θα αφορά πιθανότητα τις προκλητικές ενέργειες της Άγκυρας στην Κύπρο και όχι τις ενέργειές της στη Λιβύη.
Απειλές για αντίποινα
Και σαν να μην έφτανε η ωμή και κυνική παραβίαση από την Τουρκία του διεθνούς δικαίου στη Λιβύη με την μορφή της παροχής όπλων και πυρομαχικών σε ισλαμιστικές οργανώσεις και η διοχέτευση και μισθοδότηση ισλαμιστών μισθοφόρων, η Άγκυρα απειλεί και με αντίποινα την Ευρωπαϊκή Ένωση επειδή εκείνη προσπαθεί να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της Τουρκίας συνεδρίασε το βράδυ της Τετάρτης υπό την Προεδρία του Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν και έλαβε μια σειρά αποφάσεων, μεταξύ των οποίων ήταν και η λήψη “μέτρων” κατά της Επιχείρησης IRINI. Τουρκικά ΜΜΕ μάλιστα έκαναν λόγο για “αντίποινα” κατά ελληνικών εμπορικών πλοίων στη Μεσόγειο, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν ελέγχους ή ακόμη και κατάληψη. Ο Γενικός Εισαγγελέας της Άγκυρας μάλιστα διέταξε τη διεξαγωγή ποινικής έρευνας για το περιστατικό, η οποία μπορεί να καταλήξει και σε διώξεις κατά του πληρώματος της φρεγάτας Hamburg ή/και των υπευθύνων της Επιχείρησης IRINI. Οι κινήσεις μάλιστα της τουρκικής Κυβέρνησης βρήκαν υποστηρικτές και στην αντιπολίτευση, και το αριστερό εθνικιστικό κόμμα Vatan οργάνωσε την Παρασκευή συγκέντρωση διαμαρτυρίας μπροστά στην γερμανική πρεσβεία στην Άγκυρα, με τους οπαδούς του να φωνάζουν συνθήματα κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Ερντογάν, μιλώντας την Πέμπτη σε συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματός του, είπε πως η νηοψία από την Επιχείρησης IRINI παραβίασε το διεθνές ναυτικό δίκαιο και δεν παρέλειψε να αναφέρει πως ο “διοικητής της Επιχείρησης είναι Έλληνας” [ΣΣ: Από τις 19 Οκτωβρίου διοικητής επιχειρήσεων της Επιχείρησης είναι ο Αρχιπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού Θεόδωρος Μικρόπουλος]. Ο Τούρκος απόστρατος Ναύαρχος Ντενίζ Κουτλούκ έφτασε στο σημείο να κάνει λόγο για ελληνογερμανική συνωμοσία πίσω από την νηοψία, με σκοπό να δοθεί μήνυμα στην Τουρκία και να ικανοποιηθεί η Ελλάδα ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 10/11 Δεκεμβρίου. Πρόσθεσε δε πως για το περιστατικό αυτό “θα υπάρξουν συνέπειες”: “Μετά από αυτό που συνέβη, κάθε ελληνικό πλοίο οπουδήποτε στον κόσμο θα μπορεί να ελεγχθεί από από τουρκικό πολεμικό πλοίο. Το διεθνές δίκαιο το δέχεται αυτό. Δίνει το δικαίωμα σε αντίποινα απέναντι σε όσους έχουν παραβιάσει το νομικό πλαίσιο”, είπε ο Κουτλούκ.
Σχέδιο κλιμάκωσης από την Τουρκία
Πέρα από τους τουρκικούς ισχυρισμούς, είναι πολύ πιθανό οι αντιδράσεις της Τουρκίας να ήταν προσχεδιασμένες με σκοπό την κλιμάκωση της έντασης με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση και την πλήρη απονεύρωση της Επιχείρησης IRINI, η οποία ενοχλεί πάρα πολύ την Άγκυρα, διότι αποκαλύπτει την πραγματική ατζέντα της Τουρκίας στη Λιβύη που είναι ο εξοπλισμός των Ισλαμιστών, η δημιουργία τετελεσμένων και η υπονόμευση της ειρηνευτικής διαδικασίας.
Πέρα βέβαια από τη μεταφορά όπλων με θαλάσσια μέσα, η Τουρκία μεταφέρει εδώ και μήνες στρατιωτικό υλικό στους συμμάχους της στη Λιβύη μέσω δεκάδων αερομεταφορών με στρατιωτικά Airbus A400 και Lockheed C-130, αποφεύγοντας επιμελώς να εισέλθει στον ελληνικό εναέριο χώρο.
Όλα αυτά πάντως είναι γνωστά στους Ευρωπαίους ηγέτες που θα συνεδριάσουν στις 10 Δεκεμβρίου για να αποφασίσουν την πορεία των ευρωτουρκικών σχέσεων. Η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ενημερωθεί αναλυτικά από διάφορες πηγές για το εύρος των τουρκικών ενεργειών, οι οποίες πλήττουν την κοινή ασφάλεια αλλά και τα συμφέροντα της Ένωσης. Το τελευταίο περιστατικό με το Rosaline A αποτελεί μια ακόμη πινελιά στον πίνακα με τα μελανά χρώματα ο οποίος χαρακτηρίζει εδώ και πολλά χρόνια τις ευρωτουρκικές σχέσεις.