Posted by Από το Kappa Newsdesk
To πολυεπίπεδο παρασκήνιο που οδήγησε τον Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν να καθαιρέσει αιφνιδιαστικά και απροειδοποίητα τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας Νατσί Αγμπάλ περιγράφει σε αναλυτικό άρθρο του το πρακτορείο Reuters.
O Τούρκος Πρόεδρος είχε διορίσει, επίσης αιφνιδιαστικά, τον Αγμπάλ στις 6 Νοεμβρίου 2020 στη θέση του διοικητή της TCMB, αφού η τουρκική λίρα είχε κατρακυλήσει σε αρνητικό ρεκόρ στην ισοτιμία της φτάνοντας τις 8,57 λίρες ανά δολάριο ΗΠΑ. Ο Αγμπάλ ανέτρεψε την ακολουθούμενη νομισματική πολιτική, η οποία είχε την πλήρη στήριξη του Πρόεδρου, και προχώρησε σε γενναίες αυξήσεις των βασικών επιτοκίων της TCMB, ανακτώντας μεγάλο μέρος της ισοτιμίας της λίρας και της χαμένης αξιοπιστίας της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας στις διεθνείς αγορές.
Η περιοριστική όμως νομισματική πολιτική, την οποία εφάρμοσε ο Αγμπάλ, ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τις διακηρυγμένες -και λίαν αμφιλεγόμενες- απόψεις του Τούρκου ηγέτη για την “πρέπουσα” οικονομική πολιτική, και το βράδυ της Παρασκευής 19 Μαρτίου ο Αγμπάλ καθαιρέθηκε με τον ίδιο αιφνιδιαστικό και απροειδοποίητο τρόπο όπως και ο προκάτοχός του και αντικαταστάθηκε από τον Ερντογάν με έναν τραπεζίτη, ένθερμο θιασώτη και υποστηρικτή των ανορθόδοξων οικονομικών ιδεών του Προέδρου. Αποτέλεσμα της νέας αυτής αλλαγής στην TCMB ήταν μια νέα κατάρρευση της ισοτιμίας της λίρας και της οριστικης ίσως απώλειας της εμπιστοσύνης των αγορών στην αξιοπιστία της τουρκικής ηγεσία απέναντι στις ζωτικές ανάγκες της τουρκικής οικονομίας και του τουρκικού χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Στο άρθρο του Reuters, έξη πρόσωπα με άμεση γνώση του παρασκηνίου περιγράφουν το παρασκήνιο που οδήγησε στην πολλοστή ανατροπή της ακολουθούμενης οικονομικής και νομισματικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία. Όπως ανέφερε μια από τις πηγές του Reuters, η αύξηση του βασικού επιτοκίου της TCMB την Πέμπτη 18 Μαρτίου κατά 200 μονάδες βάσης ήταν “η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει”.
Αργά το βράδυ της επόμενης ημέρας, ο Αγμπάλ εργαζόταν ακόμη μέχρι αργά στην TCMB, ανυποψίαστος για τι θα ακολουθούσε. Λίγες μόνο ώρες πριν από τη δημοσίευση του σχετικού προεδρικού διατάγματος, ο Τούρκος κεντρικός τραπεζίτης πληροφορήθηκε από την Προεδρία την απόλυσή του. Ανώτεροι αξιωματούχοι της Κυβέρνησης και της TCMB δήλωσαν στο Reuters ότι η ταχεία άνοδος και πτώση του Αγμπάλ αντανακλά τόσο το διαφορετικό όραμά του για την οικονομία όσο και την ξεκάθαρη απειλή που ο ίδιος πλέον αποτελούσε για τον γαμπρό του Ερντογάν και πρώην Υπουργό Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ.
Τρεις από τις πηγές, οι οποίοι μίλησαν στο Reuters με την προϋπόθεση να παραμείνουν ανώνυμοι, δήλωσαν ότι ο Ερντογάν εξοργίστηκε τον Φεβρουάριο από την απόφαση του Αγμπάλ να ξεκινήσει έρευνα για την πολιτική υπεράσπισης της ισοτιμίας της λίρας μέσω εκποίησης συναλλαγματικών διαθεσίμων ύψους περίπου 130 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η πολιτική απόφαση για την πάση θυσία υπεράσπιση της ισοτιμίας της λίρας το 2019, με αποτέλεσμα την απομείωση κατά σχεδόν 75% των συναλλαγματικών διαθεσίμων της χώρας θεωρείται ότι ανήκει στον Αλμπαϊράκ. “Υπήρχε δυσφορία σχετικά με αυτό; Ναι υπήρχε. Ήταν ένα από τα σημαντικά ζητήματα στο Παλάτι”, δήλωσε μια πηγή στο Reuters.
Ένα άλλο άτομο με άμεση γνώση της έρευνας για την εκποίηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων δήλωσε ότι εάν ο Αγμπάλ παρέμενε στην TCMB, η αναζήτηση των υπευθύνων θα μπορούσε να μετατραπεί σε επίσημη δικαστική έρευνα. Η πληροφόρηση για την ενδεχομένως ενοχοποιητική έρευνα έφτασε στον Ερντογάν τη στιγμή που εκείνος υποστήριζε δημόσια τον γαμπρό του, πυροδοτώντας εικασίες ότι ο Αλμπαϊράκ επιζητούσε την επιστροφή του στην Κυβέρνηση, ενώ είχε παραιτηθεί τον Νοέμβριο, μια ημέρα μετά το διορισμό του Αγμπάλ. Ο Αλμπαϊράκ και ο Αγμπάλ θεωρείται ότι εκπροσωπούν τις δύο βασικές ομάδες-κλίκες μέσα στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν, το οποίο κυβερνά την Τουρκία επί δύο δεκαετίες.
“Η πρώτη σκιά”
Μία από τις πηγές ανέφερε ότι “η πρώτη σκιά” έπεσε πάνω στον Αγμπάλ στις 24 Φεβρουαρίου, όταν η TCMB έκανε μια προφανώς διαδικαστική προσαρμογή στις απαιτήσεις για τα αποθεματικά των τουρκικών εμπορικών Τραπεζών, την ο Ερντογάν εξέλαβε ως κρυφή αύξηση των επιτοκίων. Την ίδια ημέρα, ο Τούρκος Πρόεδρος είπε στα μέλη του AKP ότι τα συναλλαγματικά διαθέσιμα στην TCMB απομειώθηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας του Αλμπαϊράκ για να βοηθήσουν την οικονομία εν μέσω της πανδημίας.
Παρότι αρκετοί ανώτεροι αξιωματούχοι της Κυβέρνησης και του κόμματος ευθυγραμμίστηκαν με τη γραμμή του Προέδρου για να υπερασπιστούν δημόσια τον Αλμπαϊράκ απέναντι στην κριτική της αντιπολίτευσης, ο Αγμπάλ άφησε ασχολίαστη τη θητεία του Αλμπαϊράκ και υποσχέθηκε να ξαναχτίσει τα συναλλαγματικά αποθέματα. “Ο Αγμπάλ δεν ήταν χαρούμενος που η δουλειά του επισκιαζόταν από την προηγούμενη πολιτική απομείωσης των συναλλαγματικών διαθεσίμων”, δήλωσε στο Reuters ένα πρόσωπο κοντά στην TCMB.
Κατά τη διάρκεια της σύντομης θητείας του Αγμπάλ, η ισοτιμία της λίρας ανέβηκε κατά 24% από το ιστορικό χαμηλό ρεκόρ, πριν αρχίσει να υποχωρεί και πάλι όταν ο Ερντογάν άρχισε να υπερασπίζεται τη θητεία του Αλμπαϊράκ. Η ισοτιμία ανέβηκε κατά σχεδόν 4%, αφότου ο Αγμπάλ αύξησε το βασικό επιτόκιο κατά 2 εκατοστιαίες μονάδες στις 18 Μαρτίου, προτού βυθιστεί κατά 13% όταν εκείνος απολύθηκε δύο ημέρες αργότερα, επιστρέφοντας σχεδόν στο σημείο που είχε ξεκινήσει.
Ο Τζεμίλ Ερτέμ, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος οικονομίας του Ερντογάν, έσπευσε δήλωσε ότι η Τουρκία δεν θα υιοθετήσει capital controls για να σταθεροποιήσει τη λίρα, προσθέτοντας ότι “η πολιτική της οικονομίας των ελεύθερων αγορών θα εφαρμοστεί χωρίς συμβιβασμούς” παρ’ όλη την αλλαγή ηγεσίας στη TCMB. Ορισμένοι επενδυτές όμως λένε τώρα ότι θα αποφύγουν την έκθεσή τους στην Τουρκία για όσο διάστημα είναι ο Ερντογάν ηγέτης της χώρας. Οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης έχουν προειδοποιήσει για υποβάθμιση, ενώ οι μετοχές έχουν υποστεί τη μεγαλύτερη πτώση στην χρηματιστηριακή τους αξία από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008.
“Ο Ερντογάν, και η τουρκική συντηρητική ελίτ, πιστεύουν ότι μια περιοριστική νομισματική πολιτική αντιβαίνει στα συμφέροντά τους”, δήλωσε στο Reuters ο Πάτρικ Εστερουέλας, επικεφαλής έρευνας της Emso Asset Management στη Νέα Υόρκη. Τον Μάρτιο, με τον πληθωρισμό να ξεπερνά το 15% και την ισοτιμία της λίρας να πέφτει εν μέσω μιας παγκόσμιας βύθισης της αγοράς ομολόγων, οι αγορές στοιχημάτιζαν για αύξηση του βασικού επιτοκίου κατά μια ποσοστιαίας μονάδα στο 18%. Αντιμέτωπος με αυτό που οι αναλυτές έλεγαν δοκιμή αξιοπιστίας, ο Αγμπάλ, ο οποίος είχε ήδη αυξήσει το επιτόκιο από το 10,25%, αποφάσισε να προχωρήσει ακόμη παραπέρα στο 19%, για να ενισχύσει τη αξιοπιστία του στις αγορές ότι σκοπεύει πραγματικά να χτυπήσει τον πληθωρισμό.
Πριν από την κίνηση για αύξηση του επιτοκιου, ενημέρωσε, όπως συνήθιζε το γραφείο του Ερντογάν για την απόφαση περί την νομισματική πολιτική. Δύο από τις πηγές του Reuters με γνώση των εσωτερικών της TCMB δήλωσαν ότι δεν υπήρξε απάντηση από το Παλάτι. “Δεν υπήρχαν αρνητικά σχόλια”, είπε η δεύτερη πηγή. “Η καθαίρεση εξέπληξε πολύ τους πάντες”.
Το βράδυ της Δευτέρας ο Ερντογάν και τον Υποδιοικητή της TCMB και ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του κόμματος δήλωσε ότι ο Πρόεδρος σχεδιάζει κυβερνητικό ανασχηματισμό, για τον οποίο οι αναλυτές λένε ότι θα μπορούσε να αποτελέσει την επανεμφάνιση του Αλμπαϊράκ, ή ακόμη και την ενεργοποίηση της πρώην Πρωθυπουργού Τανσού Τσιλέρ.
Ο Σονέρ Τσαγαπτάι, διευθυντής στο Washington Institute for Near East Policy, δήλωσε ότι “η πολιτική Παλατιού” και οι εσωκομματικές αντιπαλότητες έπαιξαν ρόλο στις πρόσφατες αποφάσεις του Ερντογάν και η καθαίρεση του Αγμπάλ θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για την επιστροφή του Αλμπαϊράκ. “Οι αποφάσεις του Ερντογάν καθορίζονται όλο και περισσότερο από μια πολιτική τύπου κλίκας”, είπε ο Τσαγαπτάι.